Jaka przyszłość czeka dziurę pod Wysoką Bramą?

Sprawa dziury pod Wysoką Bramą sięga 2012 roku. Wówczas zespół kierowany przez archeologa Adama Mackiewicza odsłonił fundamenty pochodzącej z II połowy XIV wieku rondeli, czyli wieży obronnej usytuowanej w okolicach Wysokiej Bramy w Olsztynie. Jednak od tamtego czasu niewiele się zmieniło. Najbardziej rzucały się w oczy drzewa, które stopniowo z różnych stron murów wyrastały ponad powierzchnię. Wewnątrz przechodnie zrobili sobie śmietnisko. Zmianę tej sytuacji zapowiadał prezydent Olsztyna Robert Szewczyk.

— To odpowiedzialność za tak unikatowy zabytek, a jednocześnie chęć uporządkowania przestrzeni prowadzącej wprost do historycznej części miasta — podkreśla Robert Szewczyk. — Już złożyliśmy wniosek do samorządu województwa o dofinansowanie prac z unijnych funduszy. Poza tym współpracujemy z wojewódzkim konserwatorem zabytków, by zaprezentować jak najlepszą formułę zagospodarowania tej przestrzeni i uczytelnienia reliktu.

Rondela zostanie odpowiednio zakonserwowana oraz ponownie ukryta w ziemi, aby obiekt nie uległ degradacji. Rewitalizacja tego obszaru miałaby zostać wsparta unijnymi pieniędzmi. Szacowany koszt, dotyczący w znacznym stopniu prac konserwatorskich przy rondeli oraz jej zasypania, to nieco ponad 2,8 mln zł, z czego wsparcie z unijnego budżetu jest planowane na poziomie ok. 2,4 mln zł.
Ratusz już zlecił „Opracowanie dokumentacji projektowej wraz z uzyskaniem decyzji administracyjnej i pełnieniem nadzoru autorskiego dla zadania polegającego na wykonaniu robót budowlanych związanych z zabezpieczeniem i zasypaniem wykopaliska zabytkowego zlokalizowanego na przedbramiu Wysokiej Bramy na terenie Starego Miasta w Olsztynie”. Planowana inwestycja została podzielona na dwa etapy.

— I etap dotyczy przygotowaniu dokumentacji i uzyskania niezbędnych pozwoleń. Okres 60-ciu miesięcy to natomiast nadzór autorski. Taki czas został wskazany, aby nie utracić takiego nadzoru np. w przypadku braku finansowania zadania — informuje Patryk Puliowski, rzecznik ratusza, który zapowiada, że w maju ma zostać rozstrzygnięty konkurs związany z dofinansowaniem prac. — Jeśli uzyskamy wsparcie, wówczas w III kwartale tego roku planujemy postępowanie na roboty budowlane. Natomiast specjalistyczne prace konserwatorskie, zabezpieczenie obiektu i całościowa realizacja projektu miałaby się zakończyć w II kwartale 2026 roku — mówi Pulikowski.

Przypomnijmy, że w 2017 roku ówczesne władze Olsztyna ogłosiły konkurs architektoniczny na uczytelnienia staromiejskich fortyfikacji. Obejmował on fragment od Bramy Górnej, zwanej Wysoką, do rejonów parku Podzamcze przy hotelu Pod Zamkiem, a zadanie projektantów polegało na pokazaniu przebiegu dawnego wysokiego muru miejskiego wraz z elementami obronnymi oraz fosą. Zwycięski projekt zakładał obniżenie terenu dawnej fosy, która otaczała Stare Miasto, o siedem metrów. W jej części zakładano urządzenie parkingu na 160-180 pojazdów, przykrytego tzw. zielonym dachem. Mury od strony Targu Rybnego wystawałyby o około metr nad powierzchnię ziemi. Na niektórych ich fragmentach przewidziano małe obiekty do obsługi turystów, a także punkt widokowy.
Sama rondela przed Wysoką Bramą miałaby zostać wyniesiona ponad obecny poziom pl. Jedności Słowiańskiej o dwa metry. Zakładano, że obiekt będzie można obejść i zobaczyć od środka.