Teresa i Andrzej Starmachowie laureatami XXVI edycji Nagrody im. prof. Aleksandra Gieysztora

- W banku Citi Handlowy doskonale wiemy, co oznacza tradycja, dziedzictwo i poszanowanie korzeni. Nasza instytucja ma 155 lat, jesteśmy częścią grupy Citi, która działa na rynku od ponad 200 lat. Mamy ogromne przekonanie, że ochrona dziedzictwa kulturowego pozwala społeczeństwu budować tożsamość, uczy tolerancji i wzmacnia bez względu na wyzwania teraźniejszości. Nasi tegoroczni laureaci mają ogromne zasługi w ocalaniu i promocji polskiej sztuki oraz w kształtowaniu świadomości artystycznej Polaków. Ich działanie wzbogaciło nas wszystkich - powiedziała Elżbieta Czetwertyńska, prezes banku Citi Handlowy.

Kapituła Nagrody pod przewodnictwem prof. Jacka Purchli przyznała Nagrodę dla Państwa Starmachów za konsekwentny, liczący 35 lat prywatny mecenat nad dziedzictwem artystycznym krakowskiego środowiska artystycznego, a w szczególności historycznej, datującej się od lat 30. XX wieku Grupy Krakowskiej, wyrażany przez systematyczną opiekę na dorobkiem członków tej grupy; organizację ich wystaw; publikowanie poświęconych im katalogów i monografii; kolekcjonowaniu ich dzieł zapobiegającym rozproszeniu. Kapituła Nagrody doceniła szczególną opiekę nad dorobkiem artystycznym Jerzego Nowosielskiego i jego popularyzację oraz odbudowę na koszt własny zabytkowej, XIX-wiecznej synagogi Zuckera przy ul. Węgierskiej na krakowskim Podgórzu, a więc udział w rewitalizacji tej dzielnicy miasta. Doceniono również dokonanie w roku 2024 bezprecedensowej w powojennej Polsce darowizny prywatnej kolekcji dzieł sztuki o muzealnych walorach, zaliczanych do polskiego dziedzictwa artystycznego i wycenionych łącznie na 50 milionów złotych, na rzecz instytucji publicznych miasta Krakowa: Muzeum Sztuki Współczesnej (MOCAK) i Muzeum Fotografii (MUFO).

- Czujemy się niezmiernie docenieni i wręcz onieśmieleni tym, co nas spotkało. Wyróżnienie to zobowiązuje nas, abyśmy nie spoczęli na laurach, ale dalej starali się wnosić wartość do naszej szeroko pojętej kultury. Sztuka była dla nas priorytetem, przedkładaliśmy ją ponad inne dobra. Nasze życie jest krótkie, sztuka zostaje dla pokoleń - powiedzieli podczas swojego wystąpienia Teresa i Andrzej Starmachowie.

Działalność Państwa Starmachów przyczyniła się do rozwoju i profesjonalizacji rynku sztuki w Polsce. Dzięki ich zaangażowaniu, polscy artyści zyskali platformę do prezentacji swojej twórczości. Imponująca część kolekcji przekazanej do krakowskich muzeów obejmuje prace o fundamentalnym znaczeniu dla kultury polskiej. Dzięki darowi Teresy i Andrzeja Starmachów w zbiorach MOCAK-u znalazły się prace m.in. Magdaleny Abakanowicz, Władysława Hasiora, Tadeusza Kantora, Edwarda Krasińskiego i Jerzego Nowosielskiego. MuFo zaś zostały przekazane dzieła m.in. Tomasza Ciecierskiego, Marty Deskur i Jadwigi Sawickiej.

Fundacja Citi Handlowy im. Leopolda Kronenberga Nagrodę im. prof. Aleksandra Gieysztora przyznaje od 1999 roku. Celem przedsięwzięcia jest promocja oraz wsparcie osobowości, których działalność może inspirować przyszłe pokolenia. Wyróżnienie przyznawane jest za wybitne osiągnięcia mające na celu ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego w kraju i poza jego granicami. Instytucje i osoby uhonorowane tą Nagrodą w sposób czynny zajmują się rozwojem, promocją i edukacją w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego.

W roku ubiegłym Kapituła Nagrody doceniła zaangażowanie prof. Andrzeja Rottermunda w pracę i starania o zachowanie i rewitalizację zabytków Warszawy. Nagrodę otrzymał również m.in.: Prof. Jerzy Hausner za wszechstronne działania na rzecz wykorzystania i (re)interpretacji dziedzictwa kulturowego jako podstawy komunikowania się i kreatywności oraz ekonomii wartości. Prof. Jerzy Limon nagrodzony został za stworzenie Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego łączącego tradycję z nowoczesnością, promującego teatr i sztukę współczesną w sposób zrozumiały. Wyróżnieni zostali również Państwo Pendereccy za stworzenie Europejskie Centrum Muzyki w Lusławicach – miejsca, gdzie młodzi adepci sztuki mogą rozwijać swój talent. Za wybitne osiągnięcia w działalności badawczej, wystawienniczej, społecznej oraz animacji kultury, dotyczące polskiej i światowej sztuki przełomu XX i XXI wieku Nagrodę otrzymała także Anda Rottenberg.

Uhonorowany nią został również brytyjski historyk Norman Davies, który badaniu i upowszechnianiu historii Polski poświęcił znaczną część swojego dorobku naukowego. Wśród laureatów nie zabrakło także takich nazwisk jak Krystyna Zachwatowicz i Andrzej Wajda – nagrodzeni za wybitne dokonania w sferze filmu i teatru promujące polską kulturę. Nagrodę otrzymał również Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą, który sprawuje od 1990 roku opiekę nad najstarszą polską nekropolią w Wilnie. Laureatem Nagrody został ks. bp Waldemar Pytel za ponad trzydziestoletni wysiłek na rzecz ocalenia, rewitalizacji i przywrócenia świetności kwartałowi luterańskiemu wraz z Kościołem Pokoju w Świdnicy, wpisanym w 2001 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Laureatami są także prof. Jacek Purchla w uznaniu za m.in. wieloletnią pracę nad problematyką miast i rozwojem urbanistycznym oraz Leon Tarasewicz – za świadome, wieloletnie budowanie pomostów pomiędzy odmiennymi grupami etnicznymi, językowymi i religijnymi polsko-białorusko-litewskiego pogranicza. Nagrodę otrzymała również Lwowska Galeria Sztuki im. Borysa Woźnickiego – za konsekwentne budowanie tożsamości Lwowa jako miasta otwartego i silnie związanego z polskim dziedzictwem, będącego jednocześnie splotem wielu innych kultur: ruskiej, ormiańskiej, żydowskiej, niemieckiej.

XXVI edycja Nagrody została objęta Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Źródło: City Handlowy