Rzeźby Balbiny Świtycz-Widackiej wreszcie staną się zabytkiem?

2025-03-08 11:00:51(ost. akt: 2025-03-07 15:11:24)

Autor zdjęcia: Zbigniew Woźniak

Biuro miejskiego konserwatora zabytków w Olsztynie zamierza zwrócić się do wojewódzkiego konserwatora zabytków o wpisanie na listę zabytków czterech rzeźb Balbiny Świtycz-Widackiej, które znajdują się w Olsztynie.
Cztery olsztyńskie rzeźby Balbiny Świtycz-Widackiej mają szansę na wpis do rejestru zabytków wojewódzkiego konserwatora. Działania w tej sprawie podjął Urząd Miasta Olsztyna.

Patryk Pulikowski, rzecznik ratusza, informuje, że wniosek w tej sprawie trafił do wojewódzkich służb ochrony zabytków 3 marca.

— Dotyczy wpisania do rejestru zabytków ruchomych województwa warmińsko-mazurskiego zespołu rzeźb parkowych autorstwa olsztyńskiej artystki rzeźbiarki Balbiny Świtycz-Widackiej. To popiersie Adama Mickiewicza ustawione przed I Liceum Ogólnokształcącym oraz rzeźby „Ryba z dzieckiem”, „Wiosna” i „Amor na czatach” — przekazuje Pulikowski.

Dodaje, że prace tej rzeźbiarki cechuje „bardzo dobra, klasyczna kompozycja, poprawne proporcje, doskonały warsztat rzeźbiarski, żywa faktura, a w przypadku rzeźby portretowej wyrazistość rysów twarzy, umiejętność realistycznego oddania podobieństwa, uchwycenia cech charakterystycznych, wyrazu i psychiki ludzkiej”.


— To bardzo dobra wiadomość! — mówi o staraniach biura miejskiego konserwatora zabytków w Olsztynie Beata Brokowska, dziennikarka, badaczka losów i twórczości rzeźbiarki Balbiny Świtycz-Widackiej. — Wszystkie cztery dzieła artystki znajdują się w przestrzeni miejskiej Olsztyna, z tego trzy to rzeźby stojące w parku Podzamcze: „Ryba z dzieckiem”, „Wiosna” i „Amor na czatach”, a czwarta to patron I Liceum Ogólnokształcącego Adam Mickiewicz. Popiersie poety, wykonane z brązu, stoi na skwerze przed szkołą w centrum miasta. Wpis do rejestru tych cennych dzieł, upiększających miasto, stworzy nad nimi prawny i finansowy parasol ochronny — zauważa Beata Brokowska.

Przypomnijmy, że w ubiegłym roku samorząd Olsztyna otrzymał dofinansowanie na konserwację trzech rzeźb parkowych Balbiny Świtycz-Widackiej ze środków programu Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej — 2024”, pochodzących z budżetu ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

— Po konserwacji odzyskały swój piękny wygląd, pojawiły się także tabliczki z nazwiskiem autorki i nazwą rzeźby. Jeśli teraz trafią pod opiekę konserwatora, będzie to kolejny krok w kierunku ochrony dziedzictwa kulturowego miasta i regionu — stwierdza Beata Brokowska.

— Może wojewódzki konserwator zabytków zdecyduje, by na pomniku Adama Mickiewicza pojawiła się tabliczka z nazwiskiem autorki? Tak świetna rzeźbiarka nie powinna być anonimowa. Zwłaszcza że jest to jedyne spośród sześciu popiersi patronów szkół w Olsztynie wykonanych przez Balbinę Świtycz-Widacką, które przetrwało do dziś – dodaje dziennikarka.

Przypomnijmy, że rzeźbiarka jest patronką ulicy na olsztyńskim Pieczewie, a w Kortowie znajduje się galeria jej popiersi. Jednym z ostatnich obiektów, który został wpisany do rejestru zabytków przez wojewódzkie służby konserwatorskie, było planetarium w Olsztynie. Decyzja w tej sprawie zapadła w 2020 roku. Planetarium to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli w Olsztynie. Powstało w 1973 r. i było swoistym pomnikiem Mikołaja Kopernika w rocznicę jego 500. urodzin. Gmach zaprojektowali Ludomir Gosławski oraz Janusz Miścicki. Kształt bryły olsztyńskiego planetarium w dużym stopniu był podyktowany kwestiami użytkowymi. Kopuła i sprzęt miały określone wymiary, a budynek miał być ich opakowaniem.


Balbina Świtycz-Widacka (1901-1972), rzeźbiarka i poetka, absolwentka ASP w Krakowie. Jej mistrzem był prof. Konstanty Laszczka. Przed wojną mieszkała w Kobryniu na Polesiu. Na Warmię i Mazury przyjechała w 1952 r. — początkowo mieszkała w Giżycku, potem w Olsztynie, gdzie zmarła. Jest autorką ponad 1000 rzeźb. W Olsztynie najbardziej znane są popiersie Adama Mickiewicza na skwerze przy I LO oraz ustawione w parku Podzamcze „Wiosna”, „Amor na czatach” i „Ryba z dzieckiem”, będąca fontanną, zaś w regionie postać Michała Kajki w Ełku i popiersie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Rucianem-Nidzie.

Grzegorz Szydłowski