3 miliardy na nasze bezpieczeństwo energetyczne

Kilka lat temu powstał tzw. most energetyczny łączący Polskę i Litwę. Teraz trwają przygotowania do kolejnej, wręcz bliźniaczej inwestycji. Jednak tym razem, kable, którymi popłynie prąd, zostaną zakopane pod ziemią.

— Jednym z kluczowych projektów inwestycyjnych jest budowa międzysystemowego połączenia pomiędzy Polską a Litwą – Harmony Link. Poprawi ono pewność dostaw energii w regionie północno-wschodniej Polski — informują Polskie Sieci Elektroenergetyczne. — Przedsięwzięcie korzystnie wpłynie na regionalne plany rozwojowe, w tym budowę kolei dużych prędkości czy przyłączenie odbiorców w Specjalnej Suwalskiej Strefie Ekonomicznej. Nowa linia kablowa i stacje elektroenergetyczne umożliwią przyłączanie nowych źródeł energii oraz kolejne inwestycje w tej części kraju.

Głównym elementem inwestycji będzie linia elektroenergetyczna Ełk Bis-Granica RP o napięciu 220 kV w technologii kablowej. Oznacza to, że izolowane przewody zostaną zakopane w gruncie. Łączna długość połączenia po polskiej stronie wyniesie ok. 100 km.

W ramach przedsięwzięcia powstaną także dwie nowe stacje elektroenergetyczne: Norki i Wigry. Z kolei stacja Ełk zostanie rozbudowana, a linia napowietrzna 220 kV Ostrołęka-Ełk przejdzie modernizację.

Nowa linia kablowa Ełk Bis-Granica RP będzie przechodziła przez sześć gmin: Ełk, Kalinowo, Raczki, Suwałki, Miasto Suwałki oraz Szypliszki.

— Projektując linię staraliśmy się wytyczyć jej przebieg w oddaleniu od istniejącej i planowanej zabudowy mieszkaniowej oraz obszarów cennych kulturowo i przyrodniczo. Braliśmy pod uwagę również plany rozwojowe lokalnych samorządów. Po wielomiesięcznych analizach oraz wizjach terenowych, wyznaczyliśmy przebieg trasy linii kablowej w sąsiedztwie istniejącej drogi szybkiego ruchu S61 – Via Baltica. Pozwoliło to zminimalizować ingerencję w obszary mieszkaniowe, wykorzystywane rolniczo oraz tereny leśne — mówi Jacek Świentczak, dyrektor programu inwestycyjnego PSE.

W styczniu 2025 r. PSE rozpoczęły proces informacyjny, w ramach którego przedsięwzięcie jest prezentowane mieszkańcom gmin, a szczegóły lokalizacji linii będą omawiane z każdym z właścicieli działek, na których planowana jest inwestycja. Jeszcze w tym roku wykonane zostaną badania geologiczne, które potwierdzą możliwość budowy linii na danym terenie. Prace budowlane rozpoczną się w 2027 roku – najpierw przy rozbudowie stacji Ełk Bis następnie przy budowie linii kablowej 220 kV Ełk Bis-Granica RP, stacji Norki i stacji Wigry oraz modernizacji działającej linii Ostrołęka-Ełk. Linia zacznie działać w 2030 r.

Budżet projektu w części realizowanej w Polsce wyniesie około 3 miliardów złotych, z czego około 368 milionów euro (1,6 mld zł) będzie pochodzić z funduszy Unii Europejskich w ramach mechanizmu Łącząc Europę.

Warto również przypomnieć, że pierwotnie projekt miał być realizowany w wariancie podmorskiego połączenia HVDC. Decyzja jednak została zmieniona ze względu na znaczny wzrost kosztów zakupu kabla i stacji przekształtnikowych.

Operatorzy systemów przesyłowych Polski i Litwy kontynuowali projekt, poszukując rozwiązań pozwalających na obniżenie kosztów inwestycji oraz jej realizację w najkrótszym możliwym czasie. Jedną z analizowanych opcji była budowa linii lądowej.

W czerwcu 2024 operatorzy systemów przesyłowych Estonii, Łotwy, Litwy i Polski otrzymali studium wykonalności oraz rezultaty pierwszej fazy testów przepływów mocy, przygotowane przez gdański oddział Instytutu Energetyki. Potwierdziły one, że realizacja połączenia Harmony Link w wariancie lądowym jest wykonalna technicznie, a parametry pracy połączonych systemów będą równie dobre jak w przypadku połączenia morskiego.

PSE, tom