Dlaczego coraz więcej emerytów pracuje?

W portfelu
Tylko w piosence wesołe jest życie staruszka, bo w życiu to nie jest często tak różowo. Coraz więcej emerytów zamiast cieszyć się zasłużoną emeryturą, wstaje rano i idzie do pracy. W gospodarce narodowej Polski na koniec kwietnia 2024 r. pracowało 785 477 osób w wieku poprodukcyjnym (60-65 lat i więcej) –– wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego, który powołuje się w nim na dane GUS. To więcej o 3 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. A udział pracujących w wieku poprodukcyjnym stanowił 5,2 proc. ogółem pracujących w gospodarce. Odnosząc te dane do liczby wszystkich emerytów w kraju, których w październiku (bez rolników) było w Polsce prawie 6,7 mln, to można powiedzieć, że pracuje prawie co ósmy emeryt.

Nie tylko pieniądze
Dlaczego coraz więcej emerytów pracuje? Czasami nie jest to spowodowane przymusem ekonomicznym, niskim świadczeniem.

–– Wynika to z wielu powodów –– mówi Małgorzata Matuszewska-Boruc z Rady Olsztyńskich Seniorów. –– Na pewno z niedostatku; emerytury są niskie, a coroczna waloryzacja nie rekompensuje rosnących kosztów życia. Ale też seniorzy chcą czuć się potrzebni, chcą być wśród ludzi. Dlatego chcą pracować. Bo potwierdza się stara prawda, że senior, który jest aktywny, to zdrowszy senior.
Emerytury w Polsce na tle innych krajów unijnych, szczególnie starej piętnastki, są rzeczywiście niskie, a już na pewno te wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez ZUS.

Jak podał GUS w biuletynie statystycznym, w październiku w Polsce było 9,4 mln emerytów i rencistów. A przeciętna emerytura wyniosła 4072,50 zł brutto. Tyle że tu chodzi o wszystkich seniorów.

Tymczasem przeciętna emerytura w pierwszym półroczu tego roku, którą wypłacał ZUS, wyniosła 3779,99 zł brutto. Tyle że to znowu przeciętna. A nie od dziś wiadomo, że świadczenia kobiet są niższe o ok. tysiąc złotych od tych wypłacanych mężczyznom, co wynika głównie z niższego wieku emerytalnego i krótszego stażu pracy, ale też często niższych zarobków.

Przeważają panie
Dlatego też kobiety częściej niż mężczyźni decydują się na dalszą pracę mimo osiągnięcia wieku emerytalnego. Dzięki temu ich emerytury będą wyższe. Ile? Tu padają różne wyliczenia. Paweł Jaroszek, członek zarządu ZUS, w rozmowie z nami powiedział, że każdy rok dłużej aktywności zawodowej to co najmniej 5-7 proc. wyższa emerytura.

Trzeba też pamiętać, że seniorzy, którzy pracują mimo osiągnięcia wieku emerytalnego, mogą liczyć na ulgi w podatku dochodowym dla seniorów, na PIT 0, który pojawił się dwa lata temu wraz z Polskim Ładem.

Jak podał portal Money.pl, w 2023 r. z PIT 0 dla seniorów skorzystało aż 144 tys. osób, a ich przychody wyniosły 8 mld zł. W grupie pracujących seniorów przeważają kobiety.

Praca aż do śmierci
Jednak jest grupa emerytów, która wręcz jest skazana na pracę do śmierci, bo dostaje groszowe świadczenia. To już cała armia ludzi. W 2014 r. było to około 76 tys. osób, w marcu 2023 r. 368,5 tys., w marcu tego roku już 403,8 tys., a obecnie liczba ta przekracza 423 tys. I ta liczba emerytów otrzymujących świadczenia niższe niż minimalna emerytura będzie rosła.

Jak wynika z danych ZUS, rośnie też liczba osób pobierających emerytury do 500 zł (bez dodatków pielęgnacyjnych). W marcu 2023 r. takich osób było 25,3 tys., a w marcu 2024 r. już 25,4 tys., w tym 6,9 tys. osób otrzymywało emerytury w wysokości do 100 zł, podczas gdy w marcu 2023 r. takich osób było 6,1 tys. Trudno to nazwać nawet emeryturą, stąd określenie „biedaemerytury”.

Żeby dostać minimalną emeryturę, czyli obecnie 1780,96 zł brutto, trzeba nie tylko osiągnąć wiek emerytalny, ale też mieć odpowiedni staż pracy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn). Jeśli spełnia się te kryteria, to niejako z urzędu ma się zagwarantowaną minimalną emeryturę, nawet jeśli zgromadzone składki nie pozwalają na wypłatę co miesiąc takiego świadczenia.

Groszowe emerytury to problem osób, które płaciły okazjonalnie składki. Powody tego są różne, bo tu nie można jedną miarą mierzyć wszystkich, choćby matki wychowujące dzieci czy ludzi, którzy często nie mając wyboru, pracowali na tzw. śmieciówkach –– umowach, od których nie były odprowadzane składki emerytalne. A nasz system emerytalny, który obowiązuje od ćwierć wieku, mówi: tyle, ile odłożyłeś składek, taką będziesz miał emeryturę.

Grosze i grube tysiące
Dlatego teraz niektórzy płaczą. Dziś najniższa emerytura, którą wypłaca olsztyński oddział ZUS, to 17 gr. Dostaje ją kobieta, która na emeryturę przeszła w wieku 60 lat, a jej staż składkowy to 2 dni. Z kolei najniższa emerytura, którą wypłaca elbląski oddział ZUS, to 61 gr. Otrzymuje ją też kobieta, która przeszła na emeryturę w wieku 60 lat, a jej staż składkowy to 17 dni.

Po drugiej stronie są emerytury jak marzenie, ale też osoby je pobierające zwykle przez długie lata odkładały na swoją emeryturę. Najwyższa emerytura, którą wypłaca obecnie olsztyński oddział ZUS, wynosi 20 425 zł. Dostaje ją mężczyzna, który przeszedł na emeryturę w wieku 72 lat, a składki płacił przez prawie 50 lat. Natomiast w Elblągu najwyższa emerytura to 18 189 zł. Tu też otrzymuje ją mężczyzna, który pracował do prawie 70 lat i płacił składki niemal przez pół wieku. W kraju najwyższa emerytura, którą wypłaca ZUS, wynosi ponad 48 673 zł. Dostaje ją mieszkaniec Zabrza, który na emeryturę przeszedł w wieku 86 lat, mając 62 lata stażu pracy.

Andrzej Mielnicki