3 Rady — a każda inna

Rada Europejska

To organ kolegialny, który określa ogólny kierunek polityczny i priorytety Unii Europejskiej. Rada Europejska, obok Komisji Europejskiej, jest częścią władzy wykonawczej Unii Europejskiej. Składa się z szefów państw lub rządów państw członkowskich UE, przewodniczącego Rady Europejskiej i przewodniczącego Komisji Europejskiej. W jej posiedzeniach uczestniczy także Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Utworzona jako nieformalny szczyt w 1975 r., Rada Europejska została sformalizowana jako instytucja w 2009 r. wraz z wejściem w życie Traktatu z Lizbony. Jej obecnym prezydentem jest Charles Michel, były premier Belgii. Od 1 grudnia 2014 do listopada 2019 przewodniczącym Rady był Donald Tusk, który jako premier Polski obecnie jest jej członkiem.

Chociaż Rada Europejska nie ma władzy ustawodawczej, jest organem strategicznym i rozwiązującym kryzysy. Wyznacza UE ogólne kierunki i priorytety polityczne oraz pełni funkcję zbiorowej prezydencji, określa politykę zagraniczną i bezpieczeństwa UE. Komisja Europejska pozostaje jedynym inicjatorem stanowienia prawodawstwa, ale Rada Europejska zapewnia wytyczne dotyczące polityki legislacyjnej. Posiedzeniom Rady, nadal powszechnie nazywanym szczytami UE, przewodniczy jej przewodniczący i odbywają się one co najmniej dwa razy na pół roku, zwykle w budynku Europa w Brukseli. Decyzje Rady Europejskiej podejmowane są w drodze konsensusu, co oznacza, że żaden członek nie sprzeciwia się tej decyzji. W niektórych szczególnych przypadkach określonych w traktatach UE podejmuje decyzję w drodze głosowania, w którym ani przewodniczący Rady Europejskiej, ani przewodniczący Komisji nie biorą udziału.

Rada Unii Europejskiej

Często nazywana w traktatach i innych oficjalnych dokumentach po prostu Radą, a nieformalnie nazywana Radą Ministrów — jest trzecią z siedmiu instytucji Unii Europejskiej (UE) wymienionych na liście w Traktacie o Unii Europejskiej (po Parlamencie i Radzie Europejskiej, a przed Komisją, Trybunałem Sprawiedliwości, Europejskim Bankiem Centralnym i Trybunałem Obrachunkowym). Jest jednym z dwóch organów ustawodawczych i wraz z Parlamentem Europejskim służy do wprowadzania zmian, zatwierdzania lub zawetowania propozycji Komisji Europejskiej, która ma prawo inicjatywy.

Rada Unii Europejskiej i Rada Europejska to jedyne instytucje UE o wyraźnie międzyrządowym charakterze — fora, których uczestnicy wyrażają i reprezentują stanowisko władzy wykonawczej swojego państwa członkowskiego, niezależnie od tego, czy są to ambasadorzy, ministrowie czy szefowie państw/rządów.
Rada spotyka się w 10 różnych konfiguracjach po 27 ministrów krajowych (po jednym na państwo członkowskie). Dokładna przynależność do tych konfiguracji różni się w zależności od rozważanego tematu: na przykład podczas omawiania polityki rolnej Radę tworzy 27 ministrów krajowych, których teka obejmuje ten obszar polityki — przy czym powiązani komisarze europejscy wnoszą swój wkład w obrady, ale nie głosują.

Prezydencja Rady Unii Europejskiej

Zmienia się co pół roku wśród rządów państw członkowskich UE, a właściwi ministrowie danego kraju sprawującego prezydencję w dowolnym momencie czuwają nad sprawnym przebiegiem posiedzeń i ustalają codzienny porządek obrad. Ciągłość między prezydencjami zapewnia układ, w ramach którego trzy kolejne prezydencje, zwane triami prezydencji, mają wspólne programy polityczne. Radzie do Spraw Zagranicznych (ministrowie spraw zagranicznych poszczególnych krajów) przewodniczy jednak Wysoki Przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

Jej decyzje podejmowane są większością kwalifikowaną w większości obszarów, jednomyślnością w innych lub zwykłą większością głosów w kwestiach proceduralnych. Zwykle w przypadkach, w których działa głosowanie jednomyślnie, wystarczy jedynie konsultacja z Parlamentem. Jednakże w większości obszarów ma zastosowanie zwykła procedura ustawodawcza, co oznacza, że zarówno Rada, jak i Parlament dzielą w równym stopniu uprawnienia ustawodawcze i budżetowe, co oznacza, że obie strony muszą wyrazić zgodę na przyjęcie wniosku. W kilku ograniczonych obszarach Rada może sama zainicjować nowe prawo UE.

Rada Europy

Organizacja międzynarodowa, której celem jest przestrzeganie praw człowieka, demokracji i praworządności w Europie. Założona w 1949 r., zrzesza 46 państw członkowskich, których populacja w 2023 r. obejmowała około 675 milionów, dysponuje rocznym budżetem w wysokości około 500 mln euro.

Organizacja różni się od Unii Europejskiej (UE), chociaż ludzie czasami mylą te dwie organizacje — częściowo dlatego, że UE przyjęła oryginalną flagę europejską, zaprojektowaną dla Rady Europy w 1955 r., a także hymn europejski. Żaden kraj nigdy nie dołączył do UE bez uprzedniego przynależności do Rady Europy. Rada Europy jest oficjalnym obserwatorem Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Jako organizacja międzynarodowa Rada Europy nie może stanowić prawa w taki sam sposób, jak rząd, może jednak nalegać na egzekwowanie porozumień międzynarodowych zawartych przez państwa członkowskie w różnych kwestiach. Postanowienia Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Europejska Konwencja Praw Człowieka, EKPC) z 1953 r. rzeczywiście zapewniają praworządność w wielu krajach uczestniczących. Najbardziej znanym organem Rady Europy jest Europejski Trybunał Praw Człowieka, który orzeka w sprawie domniemanych naruszeń Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Dwa statutowe organy Rady to Komitet Ministrów, w skład którego wchodzą ministrowie spraw zagranicznych każdego państwa członkowskiego, oraz Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (PACE), które składa się z członków parlamentów narodowych każdego państwa członkowskiego. Komisarz Praw Człowieka jest instytucją w ramach Rady Europy, której zadaniem jest promowanie świadomości i poszanowania praw człowieka w państwach członkowskich. Sekretarz generalny przewodniczy sekretariatowi organizacji. Inne główne organy Rady Europy to Europejska Dyrekcja ds. Jakości Leków i Opieki Zdrowotnej (EDQM) oraz Europejskie Obserwatorium Audiowizualne.

Siedziba Rady Europy oraz jej Trybunał Praw Człowieka znajdują się w Strasburgu we Francji. Rada używa angielskiego i francuskiego jako dwóch języków urzędowych. Komitet Ministrów, PACE i Kongres Rady Europy również posługują się językiem niemieckim i włoskim w niektórych swoich pracach.
Rada Europy i Unia Europejska wyznają te same podstawowe wartości — prawa człowieka, demokrację i praworządność — ale są odrębnymi podmiotami, które pełnią różne, choć uzupełniające się role. Koncentrując się na tych podstawowych wartościach, Rada Europy skupia rządy z całej Europy — i spoza niej — w celu uzgodnienia minimalnych standardów prawnych w wielu obszarach. Następnie monitoruje, jak dobrze kraje stosują standardy, do których się zdecydowały. Zapewnia również pomoc techniczną, często współpracując z Unią Europejską, aby im w tym pomóc.
Oprac. mmb na podstawie europa.eu i coe.int.