Makowcem w te święta możemy się spokojnie objadać do woli!
2023-12-25 14:00:00(ost. akt: 2023-12-21 15:53:57)
Mak budzi dwie główne obawy konsumentów. Po pierwsze, zawiera tłuszcze i cukry. W zależności od problemów zdrowotnych może być konieczne dokładne monitorowanie ich spożycia. Po drugie, nasiona maku używane do przygotowywania i aromatyzowania żywności zawierają opiaty — substancje chemiczne, z których powstają niektóre leki.
Nasiona maku są małe, czarne i mają kształt nerki. Od tysięcy lat stanowią część tradycyjnej diety śródziemnomorskiej i bliskowschodniej.
Botanicznie
Istnieje od siedemdziesięciu do stu różnych odmian maku. Mak lekarski to mała roślina jednoroczna, ale inne gatunki maku mogą być jednoroczne, dwuletnie lub wieloletnie. Jasne, efektowne kwiaty z rodzaju Papaver mają kolor od białego do głębokiej czerwieni i fioletu. Nasiona roślin różnią się kolorem od jasnokremowego do niebiesko-czarnego, są liczne i drobno pestkowe. Sok ze strąków nasiennych może być biały, pomarańczowy lub czerwony.
Istnieje od siedemdziesięciu do stu różnych odmian maku. Mak lekarski to mała roślina jednoroczna, ale inne gatunki maku mogą być jednoroczne, dwuletnie lub wieloletnie. Jasne, efektowne kwiaty z rodzaju Papaver mają kolor od białego do głębokiej czerwieni i fioletu. Nasiona roślin różnią się kolorem od jasnokremowego do niebiesko-czarnego, są liczne i drobno pestkowe. Sok ze strąków nasiennych może być biały, pomarańczowy lub czerwony.
Historycznie
Najwcześniejsze wzmianki o stosowaniu przetworów makowych pochodzą od starożytnych Sumerów w Mezopotamii, którzy wykorzystywali roślinę leczniczo i gdzie była znana jako hul gil (roślina radości). Lecznicze zastosowanie maku opisali też starożytni Grecy, a opium jako środek uzależniający zidentyfikowali lekarze arabscy ponad 900 lat temu. Ze względu na szerokie rozpowszechnienie maku lekarskiego, jego użycie zostało uznane przez większość głównych kultur. Opium było szeroko stosowane w Stanach Zjednoczonych podczas wojny secesyjnej w leczeniu rannych żołnierzy, u których często, jako skutek uboczny — rozwijało się uzależnienie. Alkaloid morfinę oczyszczono z surowego opium w 1803 r. W 1874 r. morfinę poddano reakcji z bezwodnikiem octowym, otrzymując heroinę. Związek ten został opracowany przez firmę farmaceutyczną Bayer w Niemczech na kaszel, ból w klatce piersiowej i zapalenie płuc — dopiero później uznano, że ma wysoki potencjał uzależniający. Pochodne alkaloidów opium nadal odgrywają główną rolę jako leki przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe i przeciwbólowe. Ich potencjał nadużyć pozostaje wysoki, a wysiłki mające na celu ograniczenie nielegalnej uprawy maku lekarskiego zakończyły się wątpliwym sukcesem. Dziś nasiona maku wykorzystuje się do przygotowania wyrobów cukierniczych i pieczywa. Chociaż uprawa maku jest legalna, przetwarzanie tego, co wyhoduje do postaci leku, jest nielegalne.
Najwcześniejsze wzmianki o stosowaniu przetworów makowych pochodzą od starożytnych Sumerów w Mezopotamii, którzy wykorzystywali roślinę leczniczo i gdzie była znana jako hul gil (roślina radości). Lecznicze zastosowanie maku opisali też starożytni Grecy, a opium jako środek uzależniający zidentyfikowali lekarze arabscy ponad 900 lat temu. Ze względu na szerokie rozpowszechnienie maku lekarskiego, jego użycie zostało uznane przez większość głównych kultur. Opium było szeroko stosowane w Stanach Zjednoczonych podczas wojny secesyjnej w leczeniu rannych żołnierzy, u których często, jako skutek uboczny — rozwijało się uzależnienie. Alkaloid morfinę oczyszczono z surowego opium w 1803 r. W 1874 r. morfinę poddano reakcji z bezwodnikiem octowym, otrzymując heroinę. Związek ten został opracowany przez firmę farmaceutyczną Bayer w Niemczech na kaszel, ból w klatce piersiowej i zapalenie płuc — dopiero później uznano, że ma wysoki potencjał uzależniający. Pochodne alkaloidów opium nadal odgrywają główną rolę jako leki przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe i przeciwbólowe. Ich potencjał nadużyć pozostaje wysoki, a wysiłki mające na celu ograniczenie nielegalnej uprawy maku lekarskiego zakończyły się wątpliwym sukcesem. Dziś nasiona maku wykorzystuje się do przygotowania wyrobów cukierniczych i pieczywa. Chociaż uprawa maku jest legalna, przetwarzanie tego, co wyhoduje do postaci leku, jest nielegalne.
Chemicznie
Skład chemiczny rodzaju Papaver jest dobrze znany. Po nacięciu niedojrzałej kapsułki nasiennej wydziela się mleczny lateks, po wysuszeniu znany jest jako opium. Zawiera ponad 30 alkaloidów. Najważniejsze to morfina (20 proc.), noskapina ( 5 proc.), kodeina (2 proc.), papaweryna (2 proc.) i tebaina (1 proc.). Kodeina jest najszerzej stosowanym alkaloidem opium, otrzymywana jest ze źródeł naturalnych lub poprzez metylację morfiny lub syntetyczną transformację tebainy.
Ze względu na lecznicze znaczenie pochodnych morfiny podjęto wysiłki w celu zidentyfikowania gatunku Papaver, który zawiera wysoki poziom odpowiedniego związku wyjściowego do komercyjnej syntezy kodeiny. W niektórych odmianach P. bracteatum tebaina stanowi 98 proc. całkowitej zawartości alkaloidów. W handlu tebainę można łatwo przekształcić w kodeinę, oksykodon, hydrokodon lub dihydrokodeinę. P. bracteatum może stać się gatunkiem z wyboru jako legalne źródło prekursorów alkaloidów. Olej makowy, stosowany jako nośnik substancji farmakologicznych oraz farb, lakierów, mydeł i mazideł na bazie oleju, zawiera nasycone kwasy palmitynowy i stearynowy oraz oleinowy, linolowy, alfa-linolenowy i inne nienasycone kwasy tłuszczowe. Nasiona maku i olej z maku zawierają jedynie śladowe ilości alkaloidów opium.
Skład chemiczny rodzaju Papaver jest dobrze znany. Po nacięciu niedojrzałej kapsułki nasiennej wydziela się mleczny lateks, po wysuszeniu znany jest jako opium. Zawiera ponad 30 alkaloidów. Najważniejsze to morfina (20 proc.), noskapina ( 5 proc.), kodeina (2 proc.), papaweryna (2 proc.) i tebaina (1 proc.). Kodeina jest najszerzej stosowanym alkaloidem opium, otrzymywana jest ze źródeł naturalnych lub poprzez metylację morfiny lub syntetyczną transformację tebainy.
Ze względu na lecznicze znaczenie pochodnych morfiny podjęto wysiłki w celu zidentyfikowania gatunku Papaver, który zawiera wysoki poziom odpowiedniego związku wyjściowego do komercyjnej syntezy kodeiny. W niektórych odmianach P. bracteatum tebaina stanowi 98 proc. całkowitej zawartości alkaloidów. W handlu tebainę można łatwo przekształcić w kodeinę, oksykodon, hydrokodon lub dihydrokodeinę. P. bracteatum może stać się gatunkiem z wyboru jako legalne źródło prekursorów alkaloidów. Olej makowy, stosowany jako nośnik substancji farmakologicznych oraz farb, lakierów, mydeł i mazideł na bazie oleju, zawiera nasycone kwasy palmitynowy i stearynowy oraz oleinowy, linolowy, alfa-linolenowy i inne nienasycone kwasy tłuszczowe. Nasiona maku i olej z maku zawierają jedynie śladowe ilości alkaloidów opium.
Na nie
Makowe nadzienie zawiera nasycone kwasy tłuszczowe — 2 g na 2 łyżki stołowe. Tymczasem specjaliści ostrzegają, że spożycie tłuszczów nasyconych podnosi poziom cholesterolu we krwi. Zbyt wysokie podniesienie tych poziomów zwiększa ryzyko chorób serca i udaru mózgu. I zalecają, by z tłuszczów nasyconych pochodziło nie więcej niż 7 proc. dziennego spożycia kalorii. Nadzienie z maku zawiera również 308 mg sodu — mniej więcej jedną piątą zalecanego dziennego spożycia, oraz 8 g cukru, który przyczynia się do przyrostu masy ciała.
Makowe nadzienie zawiera nasycone kwasy tłuszczowe — 2 g na 2 łyżki stołowe. Tymczasem specjaliści ostrzegają, że spożycie tłuszczów nasyconych podnosi poziom cholesterolu we krwi. Zbyt wysokie podniesienie tych poziomów zwiększa ryzyko chorób serca i udaru mózgu. I zalecają, by z tłuszczów nasyconych pochodziło nie więcej niż 7 proc. dziennego spożycia kalorii. Nadzienie z maku zawiera również 308 mg sodu — mniej więcej jedną piątą zalecanego dziennego spożycia, oraz 8 g cukru, który przyczynia się do przyrostu masy ciała.
A jednak korzyści!
Pomimo swoich wad makowe desery mają też pozytywny wpływ na nasz organizm. Mak zawiera bowiem znaczną ilość witaminy K, składnika odżywczego potrzebnego do tworzenia skrzepów krwi i utrzymania zdrowej tkanki kostnej. Zawiera również tłuszcze nienasycone — 8,4 g na porcję. Te zdrowe tłuszcze poprawiają poziom cholesterolu we krwi i chronią przed chorobami serca. Stanowią również bogate źródło energii, która napędza aktywny tryb życia. Nasiona maku są ponadto dobrym źródłem białka i błonnika pokarmowego, a także niektórych niezbędnych witamin i minerałów, w tym wapnia i magnezu.
Nasiona maku są bogatym źródłem szeregu składników odżywczych.
Białko
Trzy łyżki maku zawierają około 6 g białka. Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) twierdzi, że ludzie powinni starać się dostarczać 50 g białka dziennie w oparciu o dietę 2000 kalorii. Organizm wykorzystuje białko do budowy i naprawy komórek i tkanek ciała. Białko jest również ważne dla kilku procesów zachodzących w organizmie: do bilansu płynów, jako odpowiedź immunologiczna. Białko dobrze działa też na wzrok, krzepnięcie krwi, produkcję hormonów, przeciwciał i enzymów.
Błonnik
Nasiona maku są również dobrym źródłem błonnika pokarmowego. Porcja 3 łyżek zawiera 28 proc. zalecanego dziennego spożycia dla osoby dorosłej. Błonnik jest ważny z następujących powodów. Może pomóc obniżyć poziom cholesterolu lipoprotein o małej gęstości (LDL) we krwi. Ludzie czasami nazywają cholesterol LDL „złym”, ponieważ może zwiększać ryzyko chorób serca i zawału serca. Może pomóc kontrolować poziom glukozy (cukru) we krwi. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób chorych na cukrzycę. Pomaga żywności i odpadom przemieszczać się przez układ trawienny, zapobiegając zaparciom. Pomaga ludziom czuć się pełnymi, prawdopodobnie pomagając im uniknąć przejadania się.
Wapń
Nasiona maku są bogate w wapń — minerał niezbędny organizmowi do utrzymania mocnych kości i zębów. 3 łyżki maku zawierają 35 proc. dziennej dawki wapnia dla osoby dorosłej. Organizm wykorzystuje również wapń do poruszać mięśniami, przenoszenia wiadomości między mózgiem a innymi częściami ciała za pośrednictwem nerwów, pomaga też krwi przepływać przez naczynia krwionośne oraz uwalniać hormony i enzymy.
Magnez
Aby zachować zdrowie, organizm potrzebuje również magnezu. 3 łyżki maku zawierają 35 proc. dziennej dawki magnezu dla osoby dorosłej. Ten składnik odżywczy odgrywa ważną rolę w wielu procesach organizmu: reguluje pracę mięśni, nerwów, równoważy poziomu cukru we krwi i ciśnienie krwi, utrzymuje zdrowe kości, bierze udział w wytwarzaniu białka i w tworzeniu DNA.
Cynk
Dane sugerują, że 28-gramowa porcja maku zawiera 2,25 mg cynku, czyli 15 proc. zalecanego dziennego spożycia dla osoby dorosłej. Cynk pomaga układowi odpornościowemu chronić organizm przed bakteriami i wirusami. Pomaga w gojeniu się ran i jest ważny dla utrzymania zmysłu smaku i węchu. Organizm potrzebuje go również do wytwarzania białek i DNA. W czasie ciąży i dzieciństwa ten składnik odżywczy jest niezbędny, aby młode ciała prawidłowo rosły i rozwijały się.
Pomimo swoich wad makowe desery mają też pozytywny wpływ na nasz organizm. Mak zawiera bowiem znaczną ilość witaminy K, składnika odżywczego potrzebnego do tworzenia skrzepów krwi i utrzymania zdrowej tkanki kostnej. Zawiera również tłuszcze nienasycone — 8,4 g na porcję. Te zdrowe tłuszcze poprawiają poziom cholesterolu we krwi i chronią przed chorobami serca. Stanowią również bogate źródło energii, która napędza aktywny tryb życia. Nasiona maku są ponadto dobrym źródłem białka i błonnika pokarmowego, a także niektórych niezbędnych witamin i minerałów, w tym wapnia i magnezu.
Nasiona maku są bogatym źródłem szeregu składników odżywczych.
Białko
Trzy łyżki maku zawierają około 6 g białka. Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) twierdzi, że ludzie powinni starać się dostarczać 50 g białka dziennie w oparciu o dietę 2000 kalorii. Organizm wykorzystuje białko do budowy i naprawy komórek i tkanek ciała. Białko jest również ważne dla kilku procesów zachodzących w organizmie: do bilansu płynów, jako odpowiedź immunologiczna. Białko dobrze działa też na wzrok, krzepnięcie krwi, produkcję hormonów, przeciwciał i enzymów.
Błonnik
Nasiona maku są również dobrym źródłem błonnika pokarmowego. Porcja 3 łyżek zawiera 28 proc. zalecanego dziennego spożycia dla osoby dorosłej. Błonnik jest ważny z następujących powodów. Może pomóc obniżyć poziom cholesterolu lipoprotein o małej gęstości (LDL) we krwi. Ludzie czasami nazywają cholesterol LDL „złym”, ponieważ może zwiększać ryzyko chorób serca i zawału serca. Może pomóc kontrolować poziom glukozy (cukru) we krwi. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób chorych na cukrzycę. Pomaga żywności i odpadom przemieszczać się przez układ trawienny, zapobiegając zaparciom. Pomaga ludziom czuć się pełnymi, prawdopodobnie pomagając im uniknąć przejadania się.
Wapń
Nasiona maku są bogate w wapń — minerał niezbędny organizmowi do utrzymania mocnych kości i zębów. 3 łyżki maku zawierają 35 proc. dziennej dawki wapnia dla osoby dorosłej. Organizm wykorzystuje również wapń do poruszać mięśniami, przenoszenia wiadomości między mózgiem a innymi częściami ciała za pośrednictwem nerwów, pomaga też krwi przepływać przez naczynia krwionośne oraz uwalniać hormony i enzymy.
Magnez
Aby zachować zdrowie, organizm potrzebuje również magnezu. 3 łyżki maku zawierają 35 proc. dziennej dawki magnezu dla osoby dorosłej. Ten składnik odżywczy odgrywa ważną rolę w wielu procesach organizmu: reguluje pracę mięśni, nerwów, równoważy poziomu cukru we krwi i ciśnienie krwi, utrzymuje zdrowe kości, bierze udział w wytwarzaniu białka i w tworzeniu DNA.
Cynk
Dane sugerują, że 28-gramowa porcja maku zawiera 2,25 mg cynku, czyli 15 proc. zalecanego dziennego spożycia dla osoby dorosłej. Cynk pomaga układowi odpornościowemu chronić organizm przed bakteriami i wirusami. Pomaga w gojeniu się ran i jest ważny dla utrzymania zmysłu smaku i węchu. Organizm potrzebuje go również do wytwarzania białek i DNA. W czasie ciąży i dzieciństwa ten składnik odżywczy jest niezbędny, aby młode ciała prawidłowo rosły i rozwijały się.
Magdalena Maria Bukowiecka
Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zaloguj się lub wejdź przez