Lato z historią. Spacer po dawnym Piszu

Piska synagoga była położona poza granicami historycznego miasta, w pobliżu mostu drogowego na Pisie, u zbiegu ówczesnej ulicy Ełckiej (Lycker Straße, ob. Wojska Polskiego) i Szosy Łupkowskiej (Lupker Chaussee, ob. Pionierów).

Zanim wybudowano właściwą synagogę istniał już w tym miejscu budynek pełniący funkcje religijne (dom modlitwy). Według źródeł niemieckich piską synagogę wybudowano w 1864 roku, według starozakonnych w 1855 roku, ze środków własnych i pożyczki, którą gmina spłacała ratalnie z dużym mozołem.

Obok synagogi, od strony rzeki, znajdował się budynek mieszkalny, który w okresie międzywojennym zajmował rabin Rosenfeld z dwoma synami. W okresie narodowego socjalizmu, na długo jeszcze przed wybuchem wojny, synagoga była często demolowana i niszczona, np. w ciągu czterech grudniowych nocy 1935 roku zniszczono 15 okien.

Po naprawie ponownie zostały wybite przez grupę pijanych mężczyzn 21 lutego 1936 roku. Podobny przypadek wandalizmu odnotowano dwa miesiące później. Wyposażenie synagogi zostało prawdopodobnie spalone na piskim Rynku w „kryształową noc” z inspiracji bojówek SA i SS. Po 1938 roku budynek bożnicy był już w „rękach aryjskich”. Po przebudowie na koszt miasta w użytkowanie przejęło go NSDAP, a właściwie członkowie piskiego Oddziału Szturmowego, należącego do 146. Pułku (S.A. Standarte 146). Na początku 1945 roku budynek synagogi uległ zniszczeniu.
Z książki:
Ryszard Wojciech Pawlicki, „Dawny Pisz w stu ilustrowanych opowieściach”, „Moja Biblioteka Mazurska” nr 41 Oficyny Wydawniczej „Retman” Dąbrówno 2021.

Książkę można kupić w Piszu (Księgarnia „Iskra”, ul. Lipowa 5; Księgarnia „BookBook”, ul. Kościuszki 3; Salonik Prasowy „Kolporter”, ul. Rybacka 6) oraz w „Gościńcu” w Głodowie. Można ją także nabyć w księgarniach „Książnicy Polskiej” i ze strony internetowej wydawcy (nie trzeba zakładać konta, wystarczy wysłać maila na adres: oficyna@mojabibliotekamazurska.pl - koszty wysyłki książki na terenie Polski pokrywa wydawca). Jej cena detaliczna wynosi 60 zł.