Kartografia i Tatarzy w historii dawnego Pisza i okolic

2025-04-01 07:00:00(ost. akt: 2025-04-01 07:05:00)

Autor zdjęcia: Muzeum Ziemi Piskiej

Najstarsze mapy regionu pochodzą z czasów krzyżackich i były tworzone m.in. przy udziale Mikołaja Kopernika, ale to Józef Naronowicz-Naroński dokonał prawdziwego przełomu w kartografii ziem pruskich. O znaczeniu jego opracowania z 1660 r. opowiadał dr Robert Klimek, który w piątkowe popołudnie był gościem Muzeum Ziemi Piskiej.
Mapa Districtus Johannisburgensis z 1660 r. to jeden z najciekawszych zabytków kartograficznych opisujących dawny Pisz i powiat piski.

Publikacja, choć niewielka, bo liczy zaledwie 69x45 cm i jej średnia skala to 1:105 000, stanowi dzisiaj niezwykle ciekawe źródło historyczne.

O Naronowiczu-Narońskim i jego mapie podczas spotkania w Muzeum Ziemi Piskiej opowiadał dr Robert Klimek, który z pasją od lat bada kartograficzne zabytki.

Olsztyński historyk podczas piątkowego spotkania na przykładzie mapy powiatu piskiego mówił o innowacjach, które wprowadzał XVII-wieczny kartograf, ale tłumaczył także jego błędy.

Powiat piski na mapie Naronowicza-Narońskiego to puszczańska, jeszcze bardzo słabo zaludniona część zachodnia i dobrze rozwinięte osadniczo tereny na wschód od Pisza.

Dzięki oznaczeniu wielkości wsi w morgach i łanach możliwe jest dzisiaj określenie m.in. ich znaczenia. Na piskiej mapie pojawiają się także sygnaturki i legenda, co stanowiło wówczas dużą innowację.

Autor zaznaczył m.in. parafie, dwory oraz fortyfikacje, określając przy tym ich stan. W części zalesionej pojawiają się dodatkowo zwierzęta łowne, co można odczytać jako wskazanie myśliwskiego potencjału Puszczy Piskiej.

Mapa powstała tuż po potopie szwedzkim i najeździe Tatarów, którzy wyludnili część miejscowości. Te zostały przez Naronowicza-Narońskiego oznaczone krzyżykiem.

Wiadomo, że do części z nich już nigdy nie wrócili mieszkańcy. Łącznie na przestrzeni blisko 400 lat przestało istnieć 30 miejscowości, które na swojej mapie zaznaczył kartograf.

Piątkowe spotkanie wpisywało się w cykl muzealnych obchodów 380. rocznicy nadania Piszowi praw miejskich.

Muzeum Ziemi Piskiej

2001-2025 © Gazeta Olsztyńska, Wszelkie prawa zastrzeżone, Galindia Sp. z o. o., 10-364 Olsztyn, ul. Tracka 7B