Rozrost miasta czy wojna z sąsiadami?

— Tym razem tematem będzie poszerzenie granic Olsztyna. Pomysł budzący emocje i kontrowersje. Dlaczego właśnie teraz, po trzech miesiącach od pojawienia się takiego pomysłu?
— Ten temat pojawił się niespodziewanie w grudniu 2022 roku, kiedy prezydent Olsztyna ogłosił decyzję o rozpoczęciu starań o poszerzenie granic miasta o ponad 200 hektarów, należących do gminy Purda. Zrobił to bez żadnych uzgodnień, co wywołało zrozumiałe zaniepokojenie i protesty. Uważamy, że takiej sprawy nie załatwia się jednostronnie, ignorując sąsiadów. To wymaga procedur, fachowców i dialogu, a nie konfliktu, który nikomu nie służy. Dlatego organizujemy konferencję – by porozmawiać o tym merytorycznie, z ekspertami i mieszkańcami.

— Spotkania „Metropolia Olsztyn” to już marka w regionie. Co wyróżnia tę inicjatywę?
— Cykl „Metropolia Olsztyn” to platforma, która od lat gromadzi ludzi zainteresowanych kluczowymi sprawami miasta i jego otoczenia. Nie ograniczamy się do granic administracyjnych Olsztyna – myślimy o całym regionie. To już jedenasta konferencja, a każda z nich poruszała istotne tematy, od planowania przestrzennego po rozwój infrastruktury. Chcemy, by był to swoisty trust mózgów – miejsce, gdzie kompetentni ludzie mogą dyskutować i wpływać na rzeczywistość.

— Tym razem gośćmi będą eksperci: Łukasz Złakowski z Grupy Inplus oraz dr Dominika Zięba z Uniwersytetu Rzeszowskiego. Czego możemy się od nich dowiedzieć?
— Zaprosiliśmy specjalistów, którzy mają praktyczne doświadczenie w poszerzaniu granic miast. Łukasz Złakowski, prezes Inplus, wraz ze swoim zespołem, to praktycy w dziedzinie rozwoju terytorialnego. Dr Dominika Zięba niedawno obroniła doktorat na temat procesów rozszerzania miast, więc wnosi świeże, akademickie spojrzenie. Niemal wszystkie miasta wielkości Olsztyna w ostatnich latach poszerzały swoje granice, ale robiły to inaczej – w dialogu, z poszanowaniem procedur. Chcemy, by opowiedzieli, jak to powinno wyglądać, bez rozstrzygania, czy Olsztyn musi iść tą drogą. To punkt wyjścia do dyskusji.

— Czy mieszkańcy będą mogli zabrać głos?
— Oczywiście, to sedno tej konferencji. Ma charakter otwarty – zapraszamy wszystkich zainteresowanych. Specjalne zaproszenia wysłaliśmy do prezydenta Olsztyna, wójt gminy Purda, okolicznych wójtów i starosty olsztyńskiego, który w tej sprawie mocno się wypowiada. Najpierw wysłuchamy ekspertów, a potem oddamy głos uczestnikom. Spodziewamy się gorącej debaty, może pełnej sprzeciwu, ale właśnie o to chodzi – by rozmawiać, a nie forsować decyzje wbrew komukolwiek.

— Władze Olsztyna przeprowadziły konsultacje internetowe w tej sprawie. To niewystarczające?
— Te konsultacje to karykatura, a nie realne zapytanie mieszkańców. Wypowiedziało się 2-3 proc. uprawnionych, odpowiadając „tak” lub „nie” na uproszczone i zdane przez internet pytanie. To nie jest problem, który da się rozstrzygnąć w ten sposób. Tu potrzeba wiedzy, kompromisu, a nie internetowego plebiscytu. Mieszkańcom należy się wyjaśnienie, o co chodzi, a nie ankieta, która niczego nie wnosi. Formalnie konsultacje się odbyły, ale w praktyce to fikcja.

— Krytyka władz Olsztyna często pojawia się na waszych spotkaniach. Czy nie jesteście zbyt uprzedzeni do ratusza?
— Nie, naszym celem nie jest krytyka dla krytyki. Zawsze zaczynamy od części merytorycznej, zapraszając ekspertów spoza lokalnej polityki – tak będzie i tym razem. Pokazujemy inne punkty widzenia, a głosy z sali – od mieszkańców, przedsiębiorców, ludzi kultury – to naturalna reakcja na to, co się dzieje. Uważam, że taka otwarta dyskusja to wartość, którą władza powinna doceniać. Samozadowolenie i brak dialogu to najkrótsza droga do stagnacji. Olsztyn potrzebuje ścierania się pomysłów, a nie narzucania woli.

— Obawy gmin sąsiednich, jak Purda, dotyczą nie tylko tych 200 hektarów, ale i przyszłych działań władz Olsztyna. To uzasadnione obawy?
— Są uzasadnione. Jeśli proces poszerzenia granic przebiegnie w taki chaotyczny sposób, może to otworzyć drogę do kolejnych zmian. Mieszkańcy Jonkowa czy Gietrzwałdu też się tego boją – nie wszyscy chcą być przyłączeni do Olsztyna. Dlatego potrzebna jest wiedza o procedurach i szacunek dla sąsiadów. Olsztyn zawsze będzie graniczył z tymi gminami, więc budowanie konfliktów to strzał w kolano. Chcemy, by konferencja pokazała, jak robić to mądrze.

— Wcześniejsze spotkanie dotyczyło nowego prawa i planów ogólnych. Jakie efekty przyniosły wasze działania?
— Złożyliśmy wtedy wnioski w ramach procedury uchwalania planu ogólnomiejskiego. Są one rozpatrywane – to długi proces, ale działamy profesjonalnie. Mamy nadzieję, że nasze uwagi zostaną uwzględnione. To dowód, że spotkania „Metropolia Olsztyn” mają realny wpływ. Coraz więcej środowisk dostrzega, że warto dyskutować i słuchać kompetentnych głosów, zamiast kierować się tylko swoimi interesami.

— „Metropolia Olsztyn” jest przestawiana jako swojego rodzaju „think-tank”. Taka inicjatywa lokalnie ma sens?
— Wierzę, że tak. Coraz częściej władze i mieszkańcy przekonują się, jak ważna jest merytoryczna dyskusja i słuchanie opinii specjalistów. Nasze debaty mają coraz większy realny wpływ na decyzje podejmowane w mieście. To pokazuje, że warto tworzyć przestrzeń do rzeczowej, konstruktywnej rozmowy.

— Co powiedziałby pan tym, którzy wahają się, czy przyjść na konferencję?
— Przyjdźcie, jeśli chcecie zrozumieć, o co chodzi w tym sporze. Usłyszycie ekspertów, będziecie mogli przedstawić swoje zdanie i skonfrontować je z innymi. To szansa na rzeczową rozmowę, której do tej pory brakowało. Zapraszamy wszystkich – wstęp jest wolny.

Cykl spotkań „Metropolia Olsztyn”, organizowany przez Fundację im. Piotra Poleskiego, to platforma do debaty nad kluczowymi wyzwaniami miasta. Wśród dotychczasowych tematów znalazły się m.in. rozwój kolei aglomeracyjnej, relacje z sąsiednimi gminami, inwestycje w regionie czy przyszłość przestrzenna Olsztyna. Każde spotkanie gromadzi ekspertów oraz lokalnych liderów.

Spotkanie XI konferencja „Metropolia Olsztyn” odbędzie się 27 marca 2025 r. (czwartek) o godz. 18 w kamienicy Funka przy ul. Jana Kasprowicza 4 (dzielnica Zatorze). Organizatorami są: Fundacja im. Piotra Poleskiego i Akademicki Klub Obywatelski.