W nowy rok z nadzieją

Ks. Daniel Brzeziński podkreśla, że Rok Jubileuszowy, inaczej „Rok Święty”, to w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej przede wszystkim rok szczególnej łaski, przypominający, że wszystkie istoty ludzkie i cały wszechświat – w nieprzerwanym ciągu dziejów – pochodzą od Boga, od Boga zależą i do Boga zmierzają.” Kapłan nadmienia też, że w starożytnym Izraelu Rok Jubileuszowy zwykle wypadał co 50 lat. W epoce chrześcijańskiej pierwszy Jubileusz obchodzono w 1300 roku za pontyfikatu Bonifacego VIII (+1303). Wtedy również cykl obchodów jubileuszowych został wyznaczony co 100 lat. Jednak już Klemens VI (+1352), przychylając się do próśb mieszkańców Wiecznego Miasta, okres ten w roku 1342 skrócił, zgodnie z tradycją biblijną, do lat pięćdziesięciu. W 1389 roku, w celu upamiętnienia liczby lat ziemskiego życia Chrystusa, Urban VI (+1389) chciał ustalić cykl obchodów jubileuszowych co 33 lata i ogłosił Jubileusz w roku 1390 roku, któremu ostatecznie, po jego śmierci, przewodniczył nowy papież Bonifacy IX (+1404). Za sprawą Pawła II (+1471) ustalono, iż okres pomiędzy jubileuszami będzie trwał 25 lat. Od tego czasu zwyczajne jubileusze odbywały się w sposób ciągły, poza latami, kiedy nie można ich było obchodzić z powodu działań wojennych bądź walk rewolucyjnych. Rok Święty ogłaszano również z powodu specjalnych okazji poza wyznaczonymi okresami. Rok 1933 papież Pius XI (+1939) ogłosił świętym dla przypomnienia 1900. rocznicy odkupieńczej śmierci Chrystusa. Podobnie, w roku 1983 z inicjatywy św. Jana Pawła II obchodzono Jubileusz z okazji 1950. rocznicy tego wydarzenia. Następny taki Rok Święty przypadnie w roku 2033, kiedy będziemy celebrować kolejny Wielki Jubileusz Odkupienia.

Znaczenie roku jubileuszowego

Papież ogłasza rok jubileuszowy w Kościele katolickim, aby dać wiernym czas i przestrzeń na doświadczenie szczególnego czasu łaski, odnowy duchowej i pojednania z Bogiem. Ojciec Święty zaprasza w tym czasie wiernych do pogłębienia swojej relacji z Bogiem poprzez modlitwę, sakramenty (szczególnie spowiedź sakramentalną i Eucharystię) oraz uczynki miłosierdzia, ale także zaprasza do poważniejszego traktowania więzi z Kościołem, od którego wielu powoli oddala się, minimalizując, jak to jest tylko możliwe, kontakt z instytucją Kościoła. Rok jubileuszowy jest czasem, w którym wierni mogą uzyskać odpust zupełny, czyli darowanie kar doczesnych za grzechy. Jest to szczególna forma przypomnienia o miłosierdziu Bożym i Bożej łasce, dostępnej wierzącym pod określonymi warunkami. Jubileusz jest też wyjątkową okazją do promowania cnoty miłości, wartości braterstwa, wrażliwości na drugiego człowieka, solidarności, szczególnie z ubogimi, wykluczonymi i potrzebującymi. Często związane są z nim inicjatywy charytatywne i duszpasterskie, które, jeśli są dobrze przygotowane, mogą integrować ludzi, wspólnoty parafialne i diecezjalne. Ten święty czas daje też szansę na naprawienie relacji międzyludzkich, zacieśnienie więzi rodzinnych, osobistego nawrócenia, głębszego rozumienia świętości, do której powołani są wszyscy wierzący, pamięci o Bożej obecności w naszym życiu codziennym, a nie tylko od święta, głębszej refleksji nad Słowem Bożym. Rok jubileuszowy zatem ogłaszany jest po to, aby stworzyć wiernym wyjątkową okazję do duchowej regeneracji i doświadczenia Bożej miłości w sposób bardziej intensywny.

Ja jestem bramą

Głównym znakiem Roku Świętego są Drzwi Święte (Porta Sancta). Znajdują się one w Bazylice św. Piotra, w Bazylice św. Pawła za Murami, Bazylice św. Jana na Lateranie i w Bazylice Matki Bożej Większej. Będą one otwarte przez cały rok jubileuszowy. Pielgrzymi, którzy przybędą do Rzymu, będą przez nie przechodzić w ramach uzyskania odpustu zupełnego związanego z jubileuszem. Szacuje się, że może przybyć ich do Rzymu około 32 milionów. Drzwi są symbolem Chrystusa – Dobrego Pasterza, Zbawiciela i Odkupiciela, który sam o sobie powiedział: „Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony – wejdzie i wyjdzie, i znajdzie pastwisko”. Przekraczając zatem Drzwi Święte, czyli bramę prowadzącą do świątyni, pielgrzymi demonstrują chęć odnowy życia duchowego oraz wolę pójścia za Chrystusem i naśladowania Go swoim życiem.

Nie wszyscy mogli jednak pojechać do Rzymu na otwarcie roku jubileuszowego, dlatego 29 grudnia, w niedzielę, we wszystkich katedrach i konkatedrach biskupi diecezjalni sprawowali Eucharystię z pielgrzymką wiernych jako otwarcie roku w kościołach partykularnych, gdzie również będzie można uzyskać odpust jubileuszowy. Oczywiście podstawowym warunkiem odpustu jest przystąpienie do spowiedzi świętej, która „upewnia nas, że Bóg gładzi nasze grzechy”. Sakrament ten – podkreśla ks. Józef Gaweł – „pozwala otworzyć serca i umysły na przebaczenie, które może umożliwić przemianę przyszłości i otworzenie się na nią bez urazy, rozgoryczenia i zemsty. Ta przyszłość oświecona przebaczeniem pozwala na odczytanie tego, co ma nadejść, innymi, bardziej pogodnymi oczami”.

Warunki, dzięki którym można uzyskać odpust zupełny, podaje na swojej stronie Penitencjaria Stolicy Apostolskiej, dość mało znana dykasteria kurii rzymskiej, która jest swoistym trybunałem Kościoła rzymskokatolickiego rozpatrującym sprawy sumienia. Wydała ona specjalny dekret, w którym określa zasady otrzymania odpustu podczas ogłoszonego Roku Świętego. Na przykład odpusty wierni będą mogli uzyskać przez pobożny udział w rekolekcjach lub misjach, realizując uczynki miłosierdzia co do ciała i duszy, takie jak odwiedzanie chorych, więźniów, osób opuszczonych, samotnych, troszczenie się o starszych ludzi, wspieranie niepełnosprawnych. Wymienia się w niej także miejsca, w których będzie można uzyskać odpust, zarówno w Rzymie, jak i w innych lokalizacjach na całym świecie, tak by nikt nie był wykluczony z jubileuszowego czasu łaski. W dekrecie czytamy, że „wszyscy wierni naprawdę pokutujący, wykluczający wszelkie przywiązanie do jakiegokolwiek grzechu i poruszeni duchem miłosierdzia, którzy w Roku Świętym oczyścili się poprzez sakrament pokuty i pokrzepili się Komunią Świętą oraz będą modlić się zgodnie z intencjami Papieża, ze skarbca Kościoła będą mogli uzyskać odpust zupełny, odpuszczenie i darowanie swoich grzechów, który będzie można także zyskać dla dusz czyśćcowych”. Pełny tekst dekretu można znaleźć na stronie vatican.va.

Jubileuszowy kalendarz

Rok jubileuszowy ma swój własny kalendarz Roku Świętego. Jest w nim miejsce dla różnych grup i stanów wiernych: młodzieży, rodzin, pracowników mediów, sił zbrojnych, policji, katechetów, artystów, seminarzystów, wolontariuszy, chorych i reprezentantów służby zdrowia, ludzi pracy, muzyków, sportowców, więźniów, osób życia konsekrowanego, diakonów, ludzi nauki, osób społecznie wykluczonych, niepełnosprawnych itd. Do Rzymu można przyjechać zatem na jubileusz partykularny albo w jakimkolwiek innym terminie. Pełny kalendarz jest dostępny w Internecie.
Dla pątników przygotowano różne trasy pielgrzymkowe w samym Rzymie. Bardzo popularna jest trasa siedmiu kościołów. Liczy ona 25 km i obok 4 bazylik papieskich obejmuje również bazylikę św. Sebastiana (nad katakumbami), bazylikę Świętego Krzyża i Bazylikę św. Wawrzyńca. Wyznaczono też trasę upamiętniającą święte kobiety: doktorów Kościoła i patronki Europy, a także trasę po kościołach 27 krajów Unii Europejskiej.
Osoby, które nie będą mogły przybyć do Rzymu czy Ziemi Świętej, będą uczestniczyć w wydarzeniach jubileuszowych organizowanych na szczeblu lokalnym i nawiedzać święte miejsca wskazane przez swego biskupa.

Logo jubileuszu

Logo przedstawia cztery osoby namalowane różnymi kolorami, pochodzące z czterech różnych zakątków Ziemi. Widzimy je w objęciu, które mogą symbolizować bliskość, braterstwo, wzajemne wsparcie oraz solidarność wszystkich ludzi i narodów. Kolorowe postaci nie tylko symbolizują pielgrzymów z czterech stron świata, ale też za sprawą barw przywołują wartości i cechy budujące nadzieję: „Czerwony to miłość, działanie i dzielenie się; żółty, pomarańczowy to kolor ludzkiego ciepła; zielony przywołuje spokój i równowagę; niebieski to kolor bezpieczeństwa i ochrony”. Pierwsza postać zjednoczona jest z krzyżem, co oznacza wiarę i przylgnięcie do Jezusa, który zawsze pozostaje naszym oparciem, siłą i ratunkiem. Krzyż jednak, co bardzo podoba mi się w tej symbolice, nie stoi prosto, nieruchomo, ale jest pochylony ku ludziom, jest po ich stronie, dając poczucie bezpieczeństwa i pewności. A jego dolna część, swym kształtem przypominająca kotwicę, jest dodatkową metaforą nadziei, stabilizującą łódź życia ludzkiego podczas fal trudności, problemów i niedomagań. Kotwica nadziei to nazwa nadawana w żargonie morskim dryfkotwie, używanej przez łodzie do wykonywania manewrów awaryjnych w celu ustabilizowania statku podczas sztormu. To dobre skojarzenie, bo przecież najrozmaitszych burz i sztormów w życiu ludzkim nigdy nie brakuje. Wydaje się też, że pokazanie kilku postaci wskazuje na fakt, że obraz ten ukazuje, iż podróż pielgrzyma, choć jest faktem indywidualnym, bo każdy z nas zmierza własną drogą do nieba, to jednak ma również charakter wspólnotowy. Człowiek jest istotą społeczną i potrzebuje na swej drodze także innych. Na zielonym tle wyraźnie znajduje się motto jubileuszu 2025: „Peregrinantes in Spem”, co oznacza „Pielgrzymi nadziei”.

Pielgrzymi nadziei

Papież nazwał wiernych, którzy będą angażować się w jubileusz, „pielgrzymami nadziei”. Określenie to zwraca po pierwsze uwagę na słowo „pielgrzym”. Każdy chrześcijanin to homo viator, czyli człowiek drogi, pątnik, wędrowiec, który podąża z nadzieją do wyznaczonego mu celu – do domu Ojca, w którym znajdzie się dzięki zbawieniu zapewnionemu mu przez samego Jezusa Chrystusa. Chrystus prowadzi nas do domu Ojca drogą miłości i uczy przezwyciężać wszelkie przeszkody i trudności, które pojawiają się na tej drodze. Więź z Bogiem przez wiarę, która stanowi fundament nadziei, ma na celu zjednoczenie z Nim w miłości. Nadzieja pomaga pokonywać różne problemy na tej drodze do pełnego współistnienia z Bogiem. Zawsze zmierza ona jedynie do dobra, którego jeszcze się nie posiada, którego się nie widzi, które musi być najpierw przedmiotem wiary. Człowiek nadziei to zatem zawsze człowiek wiary. Nadzieja jest niezbędnym wyposażeniem duchowym każdego chrześcijanina. Bez nadziei człowiek nie mógłby żyć w spokoju, nie miałby pewności istnienia ani pogodnego spojrzenia na otaczający świat i ludzi. Warto dodać, że po chrześcijańsku rozumiana nadzieja „zawieść nie może, ponieważ miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który nam został dany” (Rz 5,5). Nadzieja opiera się zatem na pewności, że nic i nikt nigdy nie będzie w stanie oddzielić nas od miłości Bożej – bo jak pisze św. Paweł: „Któż nas może odłączyć od miłości Chrystusowej? Utrapienie, ucisk czy prześladowanie, głód czy nagość, niebezpieczeństwo czy miecz? Ale we wszystkim tym odnosimy pełne zwycięstwo dzięki Temu, który nas umiłował” (Rz 8, 35.37). Dlatego, tłumaczy papież Franciszek, „nadzieja ta nie ustępuje w obliczu trudności, opiera się na wierze i karmi się miłością, a tym samym pozwala iść naprzód w życiu”. Święty Augustyn pisze na ten temat: „Nie można żyć w jakimkolwiek stanie bez tych trzech uczuć duszy: wierzenia, ufania i kochania”.

Modlitwa dedykowana

Jubileusz ma także swoją modlitwę, napisaną przez papieża Franciszka, którą warto odmawiać w ciągu tego Roku Świętego:

Modlitwa jubileuszu

Ojcze, który jesteś w niebie,
niech wiara, którą nam dałeś
w Twoim Synu, Jezusie Chrystusie, naszym Bracie,
i płomień miłości
rozlany w naszych sercach przez Ducha Świętego
obudzą w nas błogosławioną nadzieję
na przyjście Twojego Królestwa.
Niech Twoja łaska przemienia nas
w pracowitych siewców ewangelicznych ziaren,
które będą zaczynem ludzkości i kosmosu,
w ufnym oczekiwaniu
nowego nieba i nowej ziemi,
gdy moce Zła zostaną pokonane,
a Twoja chwała objawi się na wieki.
Niech łaska jubileuszu
ożywi w nas, pielgrzymach nadziei,
pragnienie dóbr niebieskich
i rozleje po całej ziemi
radość i pokój
naszego Odkupiciela.
Tobie, Boże, błogosławiony po wsze czasy,
niech będzie cześć i chwała na wieki.
Amen

Zdzisława Kobylińska