„Otwarta Szafa” wstrzymana. Efekt domina po likwidacji kontenerów PCK

Dlaczego kontenery PCK zniknęły z Nowego Miasta? Kluczowym powodem było wypowiedzenie umowy przez firmę Wtórpol, która przez lata odbierała, sortowała i sprzedawała tekstylia. Od 1 stycznia 2025 r. koszty zagospodarowania odpadów tekstylnych wzrosły niemal dwukrotnie, a jakość oddawanych ubrań dramatycznie spadła. Spółka uznała przedsięwzięcie za nieopłacalne, a Polski Czerwony Krzyż straci nawet 7 mln zł rocznie, które dotąd wspierały działania charytatywne. Zniknięcie czerwonych pojemników szybko przełożyło się na kłopoty w terenie.

Efekt domina w Nowym Mieście Lubawskim
Najpierw był chaos, potem bezsilność. „Otwarta Szafa”, którą Nowomiejska Akademia Kobiet prowadziła od ponad trzech lat jako punkt wymiany i ponownego użycia dobrej jakości odzieży, zaczęła przyjmować nie dary, lecz odpady. Mieszkańcy, pozbawieni oficjalnych kontenerów, masowo podrzucali tam worki ze zniszczonymi ubraniami, butami i tekstyliami nienadającymi się do obiegu. Podczas jednego z dyżurów wolontariuszki musiały wyrzucić dziewięć worków rzeczy kwalifikujących się wyłącznie do utylizacji. Mimo monitoringu i regulaminu miejsce coraz częściej przypominało śmietnik, a alarm wolontariuszek — że jeśli sytuacja się nie zmieni, będą zmuszone zamknąć punkt — niestety właśnie stał się rzeczywistością: działalność „Szafy” zostaje zawieszona do odwołania, a wtorkowe dyżury w godz. 18.00–19.00 i przyjmowanie odzieży zostają wstrzymane.

Choć „Szafa” nie działa, problem nie znika. Odpowiedzialność zaczyna się przy domowej szafie i w chwili, gdy decydujemy, co z rzeczami zrobić. Oddawać należy wyłącznie czyste i kompletne ubrania, natomiast tekstylia podarte, mokre lub zniszczone trzeba przekazywać bezpośrednio do PSZOK-u. PCK zachęca samorządy i centra handlowe do tworzenia stałych punktów zbiórki, które mogą zastąpić kontenery, ale ich uruchomienie wymaga lokalnych decyzji i organizacji.

Nowe obowiązki gmin od 2025 r.
Zgodnie z unijną dyrektywą odpadową każda gmina musi zapewnić własny system odbioru tekstyliów. W praktyce zużyte ubrania i pościel powinny trafiać do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych lub — po rozstrzygnięciu przetargów — do pojemników innych operatorów. Do tego czasu kluczowa pozostaje jakość tego, co przekazujemy. Dobra odzież może wciąż komuś posłużyć, ale odpady tekstylne nie mogą zastępować pomocy.

Na koniec: idea, której trzeba bronić
„Otwarta Szafa” powstała, by dawać ubraniom drugie życie. Żeby kiedyś wróciła, potrzebuje czegoś więcej niż worków z rzeczami zostawianych „na wszelki wypadek”. Potrzebuje szacunku dla idei niemarnowania i zwykłej odpowiedzialności za wspólne dobro. Dziś ta odpowiedzialność spoczywa na mieszkańcach i samorządzie — od mądrych decyzji w domach po sprawną organizację systemu zbiórki w gminie.

Alina Laskowska
fot. Alina Laskowska