Do końca życia wierny wartościom

Wojciech Bogumił Jastrzębowski, Patron Technikum Żywienia i Usług Gastronomicznych w Zespole Szkół Rolniczych i Ogólnokształcących w Jagarzewie, urodził się 15 kwietnia 1799r. w miejscowości Giewarty – Szczepkowo.

Przyszedł na świat w zubożałej rodzinie szlacheckiej, zwanej szlachtą cząstkową. Jastrzębowski identyfikował się ze swoim miejscem urodzenia, przybrał nawet pseudonim literacki „Wojciech z Poboża” i „ Pobożaniec”.

Pierwsze lata życia Wojciecha były szczególnie trudne. Jednak matka wpoiła mu głęboką religijność i zamiłowanie do przyrody. Tym wartościom był wierny do końca życia.

Sam Jastrzębowski uważał, że jego zamiłowanie do przyrody ukształtowało się w dzieciństwie, gdy w czasie wojen napoleońskich i niepokojów musiał z rodzicami ukrywać się w lasach i miejscach niedostępnych.

Dzięki zdolnościom i pracowitości ukończył szkołę parafialną w Janowie, szkołę wojewódzką w Płocku oraz liceum w Warszawie. W 1820 r. podjął studia na Uniwersytecie Warszawskim.

Początkowo studiował budownictwo i miernictwo, a następnie filozofię – oddział historii naturalnej. W lipcu 1825r. uzyskał stopień magistra filozofii. Trzy lata później został adiunktem-naturalistą na Uniwersytecie Warszawskim.

Jego zadaniem było organizowanie podróży naukowych, zbieranie okazów botanicznych i mineralogicznych oraz prowadzenie badań naukowych. Zgromadził i opisał około 1150 gatunków dziko rosnących roślin.

Wiele z nich znalazło swoje miejsce w warszawskim Ogrodzie Botanicznym, którego był współtwórcą. Wojciech interesował się również astronomią praktyczną. Opracował gnomograf, czyli przyrząd do wykreślania zegara słonecznego na nieregularnej powierzchni.
Pasją Jastrzębowskiego była praca ze studentami i prowadzenie wycieczek naukowych. Warunki polityczne jednak sprawiły, że musiał porzucić ulubioną pracę na uniwersytecie. Młody Jastrzębowski przystąpił do powstania listopadowego. Już wówczas cieszył się zasłużona sławą i był wskazywany jako wzór Polaka – Obywatela, godnego naśladowania.

Brał udział w powstaniu listopadowym jako artylerzysta. Po zwiedzeniu pól bitewnych pod Wawrem i Olszynką Grochowską, sformułował pierwsze uwagi na temat przyczyn bezmiaru cierpień ludzkich, powodowanych wojnami i nad sposobami zapobieżenia im. W maju 1831 r. napisał traktat pt. Wolne chwile żołnierza polskiego, czyli myśli o wiecznym przymierzu między narodami ucywilizowanymi.

Drugą częścią traktatu była „Konstytucja dla Europy” pomyślana jako ustawa zasadnicza mogąca zapobiec wojnom. Jako wizjoner zjednoczonej Europy był protoplastą współczesnego globalizmu.
W 1831r. ożenił się z Anielą d’Cherów. Mieszkał z rodziną w Warszawie. Miał dwóch synów i pięć córek.

Dzieci wychowywał na żarliwych katolików i patriotów. Po upadku powstania przez dłuższy czas nie mógł znaleźć pracy. Dopiero w 1836 r. został profesorem w Instytucie Agronomicznym na Marymoncie, pierwszej wyższej szkoły rolniczej na ziemiach polskich i jednej z pierwszych w Europie - protoplastką dzisiejszej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Pracując w Instytucie jako profesor: botaniki, zoologii, mineralogii, fizyki oraz ogrodnictwa, zyskał ogromne uznanie studentów - za ogromną wiedzę praktyczną i zaangażowanie w proces dydaktycznym, ale również za bezpośredniość i gorący patriotyzm.

Uczeń Jastrzębowskiego, Julian Wieniawski (Jordan) trafnie zauważył w 1911r., że „Wszystkie prace Jastrzębowskiego miały na celu nie tyle poszukiwania ściśle naukowe, jak raczej stosowanie nabytych spostrzeżeń do praktyki życiowej”.

W Instytucie Agronomicznym na Marymoncie pracował 22 lata i był to najszczęśliwszy okres w jego życiu. Położył podwaliny zupełnie nowej nauki – ergonomii, która zajmuje się dostosowaniem pracy do możliwości psychofizycznych człowieka.

Napisał rozprawę ergonomiczną „Rys ergonomji czyli nauki o pracy, opartej na prawdach poczerpniętych z Nauki Przyrody”.

Po odejściu z Marymontu Jastrzębowski został komisarzem lasów państwowych w Broku nad Bugiem, gdzie utworzył Zakład Praktyki Leśnej w Feliksowie, będący pierwszą instytucją doskonalenia zawodowego dla leśników.

Jastrzębowski przebywając w Feliksowie, zajął się zalesianiem terenów. W ciągu 14 lat zasadził i wyhodował około miliona sztuk, prawie 200 gatunków drzew.

Od 1860 r. był inspektorem do spraw zalesiania terenów Czerwonego Boru na południe od Łomży. Sadzenie drzew, zalesianie wytrzebionych lasów było jego pasją.

W 1874 r. opuścił leśnictwo Brok, odchodząc na emeryturę. Powrócił do Warszawy, gdzie przez pięć lat prowadził wydzierżawiony ogród na Czystem, w którym założył plantację „drzew ginących, mało hodowanych w kraju”.

Jednocześnie na zlecenie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej opracował plany obsadzania jej przystanków żywopłotami i drzewami. Zadanie to połączył z programem resocjalizacji kryminalistów, którzy sadzili i przycinali krzewy.

Angażował się w zakładanie osad rolnych dla nieletnich kryminalistów, w czym wspierali go między innymi Bolesław Prus i Eliza Orzeszkowa.

W. B. Jastrzębowski zmarł 30 grudnia 1882r. w Warszawie i pochowany został na Powązkach. Wychowankowie uczcili jego pamięć tablicą pamiątkową w Kościele Świętego Krzyża w Warszawie.

Ślady pracowitego życia Jastrzębowskiego pozostały w Warszawie, w Broku oraz w Feliksowie i innych miejscowościach.

Obecnie na terenie warszawskiej dzielnicy Ursynów znajduje się ulica nazwana jego imieniem. We wrześniu 2004 r. w ramach obchodów 80–lecia powstania Lasów Państwowych,
w miejscowości Brok odsłonięto obelisk poświęcony jego pamięci.

W województwie mazowieckim od 2005 r. znajduje się ścieżka rowerowa nazwana jego imieniem. W Janowcu Kościelnym znajduje się pamiątkowa tablica.

W 2007 r. społeczność szkolna Zespołu Szkół Rolniczych i Ogólnokształcących w Jagarzewie zdecydowała, że Wojciech Bogumił Jastrzębowski zostanie Patronem szkół wchodzących w skład zespołu.

Uroczystość nadania imienia odbyła się 15 czerwca 2007 r., a . 9 czerwca 2017 r. szkoły w Jagarzewie obchodziły jubileusz 10 – lecia. W 2013 r. odsłonięto tablicę w Janowie, gdzie rozpoczął naukę. Od 2014, za zasługi w działalności na rzecz rozwoju Gminy Janowo, jest nadawana Odznaka Honorowa im. Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego.

Osiągnięcia Profesora Jastrzębowskiego dowodzą, iż był umysłowością niecodzienną i na swój sposób pionierską, obejmują wiele dziedzin nauki.

W swym pracowitym życiu profesor Jastrzębowski dobrze zasłużył się krajowi. Wszystkie swoje przedsięwzięcia podejmował z myślą o Polsce. Był przede wszystkim botanikiem i florystą.

Jastrzębowski szczególnie ukochał ekosystem leśny. Należał do pionierów turystyki i krajoznawstwa polskiego. Znał się na miernictwie, gnomonice. Uważany jest za protoplastę ergonomii.

Był uczonym, który przyrodę rozpatrywał jako integralną całość i już w XIX w. postulował ochronę środowiska naturalnego.

Dziś możemy stwierdzić, że dążył do harmonii człowieka z całym ekosystemem. Jako profesor zoologii, botaniki, mineralogii i fizyki w Instytucie Agronomicznym na Marymoncie, a później twórca Zakładu Praktyki Leśnej zyskał niesłychaną miłość i sympatię studentów i praktykantów.

Promował on wśród uczniów postawy patriotyczne i obywatelskie, kultywował poczucie tożsamości kulturowej, historycznej i narodowej, a także wzmacniał poczucie przynależności do „małej ojczyzny”.

Postać Jastrzębowskiego jest nam bliska nie tylko poprzez wspólnotę korzeni, ale także poprzez jego postawę życiową i dokonania.

Niestrudzony patriota, miłośnik wiedzy i tytan pracy, mądry, przewidujący obywatel, którego myśl historyczna wyprzedziła o ponad półtora wieku historię Europy.

Jest więc postacią o uniwersalnych wartościach, która może być dla społeczności nidzickiej autorytetem i wzorem do naśladowania.

Paulina Sutkowska ucz. ZSRiO, Op. E. Jabłonowska

Czytaj e-wydanie ">kliknij
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna