Młyn pełen książek
2016-12-23 07:00:00(ost. akt: 2016-12-21 17:44:43)
Było tu bajecznie czysto i cicho. Podłoga pomalowana na mahoń lśniła połyskiem. Znać było na niej pracowitość sprzątaczki. Regały ustawione w równy rząd zapełnione były książkami oprawionymi w szary papier i jednakowo oznakowanymi. Było to na I piętrze w budynku przy ul. Traugutta w Nidzicy.
Był to pokój stanowiący magazyn biblioteczny i jednocześnie pierwszą wizytówkę biblioteki. Przez niego przechodziło się do drugiego pokoju, który spełniał wiele funkcji począwszy od magazynu bibliotecznego na gabinecie kierownika skończywszy. Te zbiory zostały przeniesione z pomieszczeń, które pierwotnie znajdowały się w budynku przy ul. Kościuszki 2. Było to około 3500 woluminów. Stanowiły zasób Biblioteki Powiatowej.
Okna w tym drugim pokoju wychodziły na południowy zachód i przez to miały tę wielką zaletę, że zawsze przez nie wpadało wiele słońca. Między oknami ustawiony był katalog z 16 szufladkami. Na nim stała duża donica z pięknie wyhodowanym winobluszczem. Wszyscy goście przychodzący do biblioteki zwracali na niego uwagę.
długości 4 metrów stanowiły naturalne firanki na oknach, dając tym samym migotliwy cień na książkach ustawionych na półkach. W pokoju stały dwa biurka. Przy jednym z nich zajęłam miejsce 1 kwietnia 1956r.
Czułam się przy tym trochę nieswojo z wielu powodów. Miałam dopiero 19 lat i siedziałam przy nim jako… kierowniczka. Naprzeciwko mnie, przy drugim biurku, siedziała starsza pani o postawie i wyglądzie księżnej, której pewnego dnia zakomunikowano, że przestaje być kierowniczką z uwagi na swój wiek i brak możliwości jeżdżenia w teren w celu organizacji nowej sieci bibliotecznej w powiecie. Była to pani Maria Ogińska.
Pochodziła z litewskiej książęcej rodziny. Pani Maria przyjęła mnie serdecznie i z wrodzonym taktem. Chociaż ta nowa sytuacja była dla niej mało komfortowa, nie dała mi tego odczuć nawet jednym gestem.
Nazywał mnie tylko “Zosią Samosią”, bo o nic nie pytałam, mimo, że nie miałam pojęcia na czym polega praca w bibliotece. Z panią Marią rozstałyśmy się któregoś dnia po rocznej pracy.
Zachorowała. Nigdy jej nie zobaczyłam. Zmarła w szpitalu po ciężkiej operacji. Na jej miejsce w 1957r. zatrudniona została moja koleżanka szkolna - Maria Przybysz.
W październiku 1956r. zostałam skierowana na kurs do Ośrodka Kształcenia Bibliotekarzy w Jarocinie. Tam dopiero dowiedziałam się na czym polega praca w bibliotece. Przez 6 tygodni uczyłam się abecadła bibliotecznego i zdałam sobie sprawę z tego, że pracować w bibliotece, to nie tylko mieć nieskrępowany dostęp do książek, ale również mozolna, zupełnie niewidoczna dla czytelnika praca.
Przeprowadzka w workach z młyna
Na wiosnę 1957r. otrzymałam polecenie “spakowania książek”. Miałyśmy opuścić dotychczasowe pomieszczenie. Potrzebne było dla innej działalności Powiatowej Rady Narodowej.
Nie mając innego wyjścia wypożyczyłyśmy z sąsiadującego młyna worki i…tak transportowane książki, przeniesione zostały do pokoju o 33m2 zwalone na stos w budynku ówczesnego Komitetu Powiatowego PZPR przy ul. Kościuszki. W pomieszczeniu tym, razem z Marią Przybysz przebywałyśmy do początku 1959r.
Z jednego małego pomieszczenia zajmowanego dotychczas, biblioteka rozrosła się do 5 dużych pokoi zlokalizowanych na piętrze i na parterze w Ratuszu w centrum miasta. Na I piętrze w Ratuszu urządzona została czytelnia i klub, na parterze były: magazyn biblioteczny z działem gromadzenia i opracowania zbiorów oraz dwie wypożyczalnie: dla dorosłych i dla dzieci.
Od tego momentu datuje się nazwa Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Nidzicy. Ulokowanie w takim punkcie biblioteki, zaowocowało wzrostem czytelnictwa i zajęliśmy wówczas pierwsze miejsce w województwie. Stanowiło to 21% w stosunku do mieszkańców miasta.
W owych czasach biblioteki oceniane były po ilości obsługujących czytelników. Statystyka liczbowa pełniła priorytetową rolę. Zdarzały się więc drobne “pomyłki” w sprawozdaniach z bibliotek gromadzkich. Ich wyłapywanie należało również do naszych obowiązków.
Usytuowana - jak wspominałam - w centrum miasta biblioteka, szybko nabrała cech ośrodka kulturalnego, do którego wieczorami przychodziło wiele ludzi. Duża czytelnia poza bieżącą prasą i księgozbiorem podręcznym, przyciągała jeszcze ekranem telewizyjnym. Telewizor w ówczesnym czasie stanowił rarytas.
Obok czytelni zorganizowałyśmy klub, którego wystrojem zajęła się plastyczka Olga Samarska. Olga zjawiła się w Nidzicy któregoś dnia i zaofiarowała swoje usługi jako instruktor plastyki dla dzieci i młodzieży.
Została życzliwie przyjęta przez miejscowe władze. Koło plastyczne powstało w pomieszczeniach wypożyczalni dla dzieci. Było to dla nas zupełnie normalne. Wystrój plastyczny klubu zaproponowany przez Olgę wywołał trochę zamieszania.
Na głównej ścianie wymalowała bowiem gołe postacie kobiet wyłaniające się z fal. Kiedy jednak pierwszy szok minął, wieczorami chętnie schodzili się do klubu dorośli (czasem żeby pograć w brydża). Nad wszystkim czuwała nasza kochana Stefania Wojciechowska. Rok później do klubu zostało zakupione pianino. Chętni mogli pobierać naukę gry na pianinie.
Lekcje prowadziła instruktorka pani Jóźków z Działdowa. W klubie prowadzona była działalność wykraczająca poza ramy biblioteki. Mając instrument muzyczny mogliśmy zaprosić pianistę do zorganizowania koncertu, co miało miejsce.
Społeczeństwo Nidzicy, w swojej masie nie było zainteresowane taką ekskluzywną rozrywką i przesadą byłoby stwierdzenie, że na taki koncert “naród walił drzwiami i oknami”.
Ale była spora garstka melomanów, dla których słuchanie muzyki Chopina na żywo, wykonywane przez dobrego pianistę było prawdziwą ucztą duchową. Taki koncert połączony z poezją, zaproszeni przeze mnie, przedstawili pianista Maciej Łukaszczyk [uczestnik konkursu chopinowskiego w 1960r. ze swoim kolegą ze Studenckiego Klubu “Stodoła” z Warszawy.
Ten rodzaj pracy w bibliotece, wykraczał daleko poza ramy organizacyjne przypisywane bibliotekarstwu. Ale byłyśmy dumne z tej naszej działalności.
Pożar
Była jesień 1961r. Nie było mnie w bibliotece, ponieważ miałam kolejną sesję na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie studiowałam bibliotekoznawstwo. Wróciłam do domu przeziębiona. Kiedy leżałam chora, w domu rozległ się natarczywy dzwonek u drzwi wejściowych.
Była jesień 1961r. Nie było mnie w bibliotece, ponieważ miałam kolejną sesję na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie studiowałam bibliotekoznawstwo. Wróciłam do domu przeziębiona. Kiedy leżałam chora, w domu rozległ się natarczywy dzwonek u drzwi wejściowych.
Kiedy je otworzyłam, zobaczyłam bladą i rozdygotaną, z nierównym oddechem, świadczącym o tym, że musiała biec, moją koleżankę bibliotekarkę Marię Boczkowską (vel Przybysz).
Zadyszana wykrztusiła - pali się! Co? - zapytałam. No cały ratusz - odpowiedziała Maria i dodała przy tym, spalą się nam książki. O tym w jaki sposób znalazłam się na rynku, na środku z płonącym ratuszem, tego już zupełnie potem nie mogłam w pamięci odtworzyć.
Jedno zapamiętałam dokładnie - zupełne odrętwienie, które towarzyszyło mi, kiedy niezdolna do żadnego gestu, stałam i patrzyłam na ogień, na krzątających się ludzi wynoszących rzeczy z budynku. Ratusz w Nidzicy zbudowany w XIX wieku, zniszczony w czasie działań wojennych i następnie odbudowany w latach 1949/50 - nie przedstawia sobą żadnego zabytku.
Czworokątny z niewielką wieżyczką pośrodku, spełniał wiele funkcji. We wschodnim skrzydle znajdowało się Prezydium Miejskiej Rady Narodowej z Urzędem Stanu Cywilnego, południowo-zachodnim Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna, zachodnim na piętrze Bank Spółdzielczy, a w skrzydle północnym na parterze sklepy i na piętrze sala widowiskowa.
Teraz cały dach pokrywający ratusz palił się pięknym czerwonym płomieniem, nawet dymu było niewiele - bo ogień trawił wiązania dachowe razem z wieżyczką wykonane z drewna.
Poruszenie w miasteczku było ogromne. Ludzie chętni do pomocy, uwijali się jak w ukropie, nie bacząc na wodę, którą częstowali ich strażacy, usiłujący bezskutecznie dosięgnąć strumieniami wody z sikawek - palącego się dachu.
Pech chciał, że był to dzień targowy i Bank Spółdzielczy dokonywał wiele obrotów finansowych na rzecz chłopów z okolicznych wiosek. Zamieszanie więc było szczególnie mocne, bo dokumenty bankowe wyrzucane były z pierwszego piętra bezpośrednio na ulicę. Nie wyniosłam żadnej książki z biblioteki. Może to dziwne - ale tak właśnie było.
Kiedy minęło pierwsze odrętwienie i weszłam do budynku, starałam się o zabezpieczenie dokumentów bibliotecznych, które znajdowały się w pokojach na parterze. Sprzęty z klubu i czytelni bibliotecznej, znajdujące się na I piętrze, wynieśli ludzie bardzo szybko.
Pojawiły się samochody, na które składowano w wielkim nieładzie wszystkie przedmioty łącznie z książkami, przewożąc je następnie do tymczasowego pomieszczenia, którym stała się sala konferencyjna w budynku Komitetu Powiatowego PZPR. To dziwne - ale książki z tej biblioteki, po raz drugi już znalazły się w tym budynku i to w okolicznościach wyjątkowych.
Jak dowiedziałam się później, pożar budynku ratusza spowodowali dwaj spawacze, którzy naprawiali rury od centralnego ogrzewania na strychu. Zaprószyli ogień w trocinach, którymi zabezpieczone były rury przed mrozem.
Po pożarze
Znowu pakowałam i rozpakowywałam książki z worków. Tym razem były to worki po ziemniakach. Było w nich pełno takiego charakterystycznego miału po wykopanych ziemniakach. Worki z książkami z sali konferencyjnej Komitetu Powiatowego przetransportowane zostały do tymczasowego pomieszczenia, jakim stała się świetlica w nowej szkole 1000-lecia za torami kolejowymi.
Tam na nowo układałyśmy książki na półkach. Przy ich oczyszczaniu z miału nabawiłam się alergii. Nie wiedziałam początkowo co się stało, kiedy rano obudziłam się zupełnie spuchnięta z czerwoną skórą na całym ciele. Z konieczności musiałam zostawić tę ciężką pracę koleżankom, a sama zająć się jedynie porządkowaniem dokumentacji.
Cała ta tragedia w ratuszu spowodowała przeprowadzenie skontrum całego księgozbioru w bibliotece. Musiałyśmy ustalić czy w wyniku powstałego zamieszania nie zginęły nam książki. Okazało się, że jak na tak wielkie zdarzenie - straty były minimalne. To porządkowanie stanu majątkowego biblioteki, przyśpieszyło moją ostateczną decyzję opuszczenia Nidzicy. Miałam już zapewnioną od 1 lutego 1962r. pracę w Bibliotece Miejskiej w Gdyni.
Nota personalna: Kornelia Pyszkowska w latach 1956-1962 pełniła funkcję Kierownika Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Nidzicy. W tym czasie w bibliotece pracowały: Maria Bogusz - kier. Wypożyczalni dla Dorosłych; Maria Szypulska - kier. Wypożyczalni dla Dzieci; Stefania Wojciechowska - kier. Czytelni i Klubu; Maria Boczkowska (vel Przybysz) kier. Działu Gromadzenia i Opracowania Zbiorów (po moim odejściu kierownik B-ki); Kazimierz Zembrzuski - Instruktor Czytelnictwa.
Czytaj e-wydanie 
">kliknij
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna
Pochwal się tym, co robisz. Pochwal innych. Napisz, co Cię denerwuje. Po prostu stwórz swoją stronę na naszym serwisie. To bardzo proste. Swoją stronę założysz klikając " Tutaj ". Szczegółowe informacje o tym czym jest profil i jak go stworzyć: Podziel się informacją:
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna
Komentarze (2) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Zaloguj się lub wejdź przez
Jarociak #2910436 | 178.235.*.* 23 kwi 2020 10:12
Ta także kocham Nidzicę. Bywałem tu wieloktotnie i często wracam myślami. Pamiętam, że odwiedziłem Bibliotekę ok. 2002-2005 roku. Pamiętam kilka szczegółów z samej biblioteki natomiast nie jestem pewien, czy mieściła się ona tak jak teraz przy Zamku. Pomożecie ? :-)
odpowiedz na ten komentarz
warmiak #2142761 | 87.205.*.* 24 gru 2016 01:21
Kocham Nidzicę mimo, że ponad 40 lat mieszkam w Warszawie. Ten piękny tekst chcę tylko wzbogacić o jedną korektę. Ogińscy to polska szlachta mająca swą siedzibę w II RP zaledwie 40 km od Mińska. Ostatnio "ludzki" kierownik kraju, jak mawia opozycja białoruska podjął decyzję o rekonstrukcji rodowej siedziby Kleofasa Ogińskiego "białoruskiego" kompozytora, autora m.in. "Pożegnania z Ojczyzną",
odpowiedz na ten komentarz