PLEBISCYT. Wybierzmy 7 Cudów Pogranicza

Wybierzemy siedem z nich i otrzymają one miano "Cud Pogranicza". Głosujemy na wybrane miejsca i obiekty wysyłając sms. Głosować można do 30 września, do godz. 23.59. Nie pozwól, by piękne miejsce z Twojego sąsiedztwa nie znalazło się wśród cudów pogranicza!

Samorządy miejsc, z których pochodzą wskazane przez internautów cuda otrzymają pamiątkowe certyfikaty. Oprócz tego te miejsca będą promowane na naszych serwisach internetowych tak, żeby niebawem pojawili się tam turyści z całej Polski. Tak drodzy internauci, serwisy internetowe Gazety Olsztyńskiej to potęga, są czytane na całym świecie. Nasze strony odwiedza ponad 1 300 000 unikalnych użytkowników.

1. BARTOSZYCE: Kościół św. Jana Ewangelisty. Stanowi dzisiaj wspaniały pomnik budownictwa krzyżackiego i jest jednym z największych na całym pomorzu i pojezierzu. Pierwotna świątynia powstała w dawnej osadzie staropruskiej na miejscu kościółka z okresu pierwszego przybycia zakonu krzyżackiego. Powstania Prusów zniszczyły świątynię. Po ponownym zdobyciu Bartoszyc w roku 1274 przystąpiono do założenia miasta. Prawa miejskie otrzymały Bartoszyce 18.02.1332 roku i wtedy też zapewne rozpoczęto budowę obecnej świątyni. Kościół do dzisiaj zachował swój pierwotny charakter trójnawowej bazyliki w stylu gotyckim z bardzo wysoką nawą środkową i znacznie niższymi nawami bocznymi. Korpus kościoła nie uległ zmianie od XIV w. , lecz jego sylwetka zmieniła się na skutek dobudowywania różnego rodzaju kaplic oraz przebudowy w roku 1676. Również wieża w pierwszych stuleciach była wyższa. W roku 1732 odnowiono ją, nasadzając kopułę włoską pochodzącą z XVII wieku. Bogate i cenne renesansowe wyposażenie. Kościół ma charakterystyczne sklepienia gwiaździste.

2. BARTOSZYCE: Brama Lidzbarska. Zbudowano ją w 1468 jako część średniowiecznych obwarowań miejskich. Była jedną z trzech bram, obok nieistniejących już Królewieckiej i Sąteczeńskiej (Młyńskiej). W wieku XVIII wielokrotnie rozbudowywana, a w XIX wieku przerobiono obiekt na więzienie, które w murach bramy funkcjonowało od 1881 roku. Przypuszcza się, iż dzięki temu bramy nie rozebrano gdy przestała pełnić swą pierwotną funkcję. W okresie powojennym, nieznacznie zniszczona i odbudowana nie pełniła żadnej publicznej funkcji, w latach 90. znajdował się w niej obiekt gastronomiczny. Obecnie brama pozostaje w bardzo dobrym stanie. Zachowały się w jej wnętrzu dwa dzwony. Większy, ozdobiony liściem akantu oraz tarczą herbową z literami N.S., pochodzi z 1517 roku. Pierwotnie znajdował się w wieży bartoszyckiego ratusza, po jego zburzeniu w 1819 roku został przeniesiony do bramy. Mniejszy natomiast, zdobiony ornamentem rocaille, został odlany w 1767 roku.

3. BARTOSZYCE: Baby Pruskie. Na skrzyżowaniu ulic Bohaterów Warszawy i Marii Skłodowskiej-Curie stoją dwa granitowe posągi popularnie nazywane Bartkami lub Kamiennymi Babami. Należą one do najstarszych rzeźb kamiennych na ziemiach polskich. Niemal na pewno pochodzą z pierwszego tysiąclecia naszej ery. Jedna z rzeźb jeszcze w 1706 roku stała przed gospodą — domem weselnym. Nowożeńcy zapewne nieświadomi pochodzenia rzeźby, nazywali ją Bartlem. Zatrzymywali się obok niej i głaskali na szczęście. Podanie głosi, że przed wiekami na wzgórzu zamkowym w Bartoszycach mieszkał pruski książę Barto. Zły czarownik sprawił, że pewnego dnia zamek zapadł się pod ziemię, a jego właściciel zamienił się w posąg. Pod koniec XVIII wieku rzeźba Bartla posłużyła udanej próbie fałszowania historii. Dowodzący wówczas bartoszyckim garnizonem generał Fryderyk hrabia zu Anhalt najął kowala, któremu zlecił upodobnienie Bartla do apostoła Bartłomieja. Biskupia mitra na głowie oraz greckie i hebrajskie napisy wykute na posągu posłużyły jako dowód, że święty Bartłomiej był w Prusach i założył miasto Bartoszyce. "Odkrycie" stało się głośne we wszystkich krajach niemieckich. Miejscowa kaflarnia produkowała słynną na całe ówczesne Niemcy zastawy stołowe z wizerunkami pruskich posągów.
Druga z rzeźb to Gustebalda. Według legendy była pruską księżniczką, która uratowała życie małej rybki — córki mieszkającego w Łynie Rybiego Króla. Władca wód w zamian spełnił prośbę dziewczyny, która poprosiła o dar rozumienia wszystkich języków na świecie: zwierząt, roślin i żywiołów.

4. BARTOSZYCE: Park Elżbiety. Stawek w Parku Elżbiety ma kształt serca. Dlaczego? Bo park ufundował w roku 1903 ówczesny starosta Heinrich von Gottberg ku czci zmarłej żony. Park znajduje się u podnóża Góry Zamkowej. Kiedyś stały tam ruiny krzyżackiego zamku. Póżniej siedziba powiatu bartoszyckiego o neogotyckim, "zamkowym" kształcie. Rozebrano go po wojnie, cegły wywieziono do Warszawy. Za niemieckich czasów w Park Elżbiety skupiało się weekendowe życie Bartoszyc. Znajdowały się tam ścieżki spacerowe i obiekty sportowe. Ścieżką wzdłuż Łyny można było dojść do kawiarni. Po wojnie wszystko to uległo zniszczeniu.
W ostatnich latach przywrócono temu miejscu rekreacyjny charakter. Dzisiaj w Parku Elżbiety znowu można spotkać odpoczywająch mieszkańców Bartoszyc a przy serduszku odbywają się kameralne koncerty. Przez park biegnie trasa rowerowa szlaku Green Velo.

5. KAMIŃSK: Kamińsk, wieś w Gminie Górowo Iławeckie, przez lata kojarzony głównie z zakładem karnym, w ostatnich latach zaczyna odsłaniać swoje nowe oblicze. Bogata infrastruktura turystyczna, wiele materialnych śladów ciekawej historii, malownicze położenie sprawiają, że Kamińsk staje się wymarzonym miejscem do uprawiania aktywnej turystyki, jak też spokojnego wypoczynku. Historia tych ziem sięga czasów staropruskich. To w okolicach Kamińska swoje życie zakończył wódz pruskiego plemienia Natangów, przywódca II powstania przeciwko Krzyżakom — Herkus Monte. Jego bohaterskie losy można poznać uczestnicząc w zabawie terenowej-questingu pt. „Historia Herkusa Monte”. Dla lubiących aktywną turystykę polecamy dłuższą ścieżkę dydaktyczną „Tropami Herkusa Monte”, która wiedzie przez miejscowości związane z jego z życiem. Na początku lat 30. XX w. wybudowano w Kamińsku koszary wojskowe dla żołnierzy Wehrmachtu. Podczas II wojny światowej znajdował się tu Stalag I A Stablack, jeden z największych obozów jenieckich w Prusach Wschodnich. Liczne materialne ślady, pozostałości koszar oraz poligonu można znaleźć wędrując ścieżką dydaktyczną „Śladami Poligonu Stablack” oraz uczestnicząc w questingu „Poligon Stablack”.

6. SĘPOPOL: Malownicza Łyna. Przez wiele lat rzeka Łyna płynąca w pobliżu granicy Polski z obwodem kaliningradzkim była całkowicie zamknięta dla turystów, tym samym zapomniana. Strefa przygraniczna była izolowana i nie było szansy na to, by na rzece uprawiać jakąkolwiek działalność turystyczną. Dzięki temu rzeka pozostała tam prawie dzika, jest tam wielkim przyrodniczym rajem. Dobrze rozwinięty system rzek Łyny i Gubra oraz ich dopływy tworzą obszary chronionego krajobrazu, zasobne w różne gatunki ryb. Chętnie przyjeżdżają tu wędkarze, którzy twierdzą, że można złowić tu wielkie szczupaki, sumy, sandacze, nie wspominając o leszczach, linach, płotkach, okoniach i węgorzach. Charakter rzeki przepływającej przez Nizinę Sępopolską zmienia się. Wzrasta szerokość koryta i napełnienie, zmniejszają się spadek i prędkość wody. Dolina rzeki mająca w górnym i środkowym biegu szerokość od kilkunastu metrów do około 2 km, rozszerza się do ponad 5 km. Łyna w Stopkach w niczym nie przypomina rzeki z Olsztyna czy Lidzbarka Warmińskiego. Za Stopkami dochodzi do około 200 metrów szerokości. Do granicy jest zaledwie 4 kilometry. Rzeka prawie na całej długości silnie meandruje, czemu towarzyszy erozja boczna i zmiany trasy koryta. Czasami na polską stronę sięga tzw. cofka spod zapory w Prawdińsku, wówczas rzeka jest szeroka i miejscami głęboka na około 10 m. Płynie bardzo leniwie a brzegi porośnięte są szuwarami i lasem. Spotkać tu można liczne ptactwo wodne.

7. SĘPOPOL: Kościół św. Michała Archanioła. Gotycki kościół parafialny w Sępopolu zbudowano w latach 1360-1370 i później rozbudowywano do końca XV wieku. Drewnianą część wieży z wysokim hełmem wzniesiono w 1872 roku. W środku fragment malowidła ściennego i dwa gotyckie obrazy. Po Hołdzie pruskim 1523 roku, kościół zostaje przejęty przez Protestantów. Przy końcu XV wieku, wnętrze kościoła został przebudowane. Ołtarz główny został wykonany około 1650 roku, przez Joachima Pfaffa. Malowidła olejne ołtarza wyszły spod pędzla Jerzego Krebsa w roku 1670. W ołtarzu znajdują się cztery obrazy olejne: Ostatnia Wieczerza, Ukrzyżowanie Chrystusa, Wniebowstąpienie i Zesłanie Ducha Świętego. Obecna drewniany szczyt wieży kościoła postał w 1872 roku. Świątynia powróciła do kościoła rzymskokatolickiego po II wojnie światowej w 1945 roku. Godne uwagi są: gotyckie sklepienia kościoła, ambona w roku 1649 z obrazami m.in. Marcina Lutra, organy z roku 1859 roku oraz baszta – organistówka, jest to najstarsza budowla Sępopola wmurowana w mury miasta, które w części zachowały się do dziś.

8. BISZTYNEK: Diabelski Kamień. To największy na Warmii głaz narzutowy o wysokości 3 metrów i obwodzie 27 metrów. Zwany czasem Kamieniem Biskupim. Od tej nazwy pochodzi niemiecka nazwa miasteczka Bischofstein. Głaz okryty legendą o ubogim szewcu, który w kumy poprosił diabła. Wedle tej legendy diabeł ów miał go rzucić ze złością, gdy okazało się, że nie zdążył wykonać nałożonego nań zadania. Wedle tej legendy kamień został przez diabła przyniesiony ż z Afryki. Według innych podań ludowych głaz spełnia życzenia. Trzeba go obejść 3 razy w prawo myśląc o życzeniu do spełnienia. Leży przy ul. Kolejowej w Bisztynku. Droga do niego jest oznaczona specjalnymi znakami.

9. BISZTYNEK: Kościół św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa. Budowę kościoła rozpoczęto w XIV wieku tuż po lokacji miasta w 1385 roku. Konsekrowany w 1400 roku przez biskupa Henryka III Sorboma. W czasie konsekracji miał wydarzyć się w im cud eucharystyczny Krwi Chrystusa co spowodowało olbrzymi ruch pielgrzymkowy do Bisztynka. Między innymi z tych powodów kościół rozbudowywano. Ostatnia przebudowa została wykonana w XVIII wieku i została wymuszona pożarem. Budowla przybrała wówczas barokowy charakter. To największy kościół niekatedralny na Warmii. Wyposażenie barokowe i rokokowe. Wewnątrz pięć ołtarzy z obrazami św. Macieja, Matki Bożej Różańcowej, św.Rodziny, św. Walentego, św. Mikołaja, 9 obrazów apostołów. Na zewnątrz i wewnątrz tablice upamiętniające następujące po kolejnych przebudowach konsekracje. Ostatniej dokonali biskupi Hohenzollern i Krasicki.

10. WOZŁAWKI: Gotycki kościół św. Antoniego Opata. Wozławki lokowano po raz pierwszy w 1357, niemal jednocześnie powstała parafia rzymskokatolicka. Kościół zbudowano ww latach 1370-1380, wieżę dobudowano stoi lat później.

Wieś lokowana była w 1357 r. przez biskupa Jana Stryprocka. Powtórny przywilej lokacyjny wydał ponad 200 lat później (w 1564 r.) biskup warmiński Stanisław Hozjusz. Wozławki w XIV w. były siedzibą parafii. Pierwsza wzmianka o proboszczu w Wozławkach pochodzi z 1379. Wystrój wnętrza jest barokowy. Ołtarz główny w kościele pochodzi z 1726 roku, powstał w warsztacie Krzysztofa Peuckera w Reszlu. Ołtarze boczne, ambona i zagroda chrzcielna są barokowe. Na zagrodzie chrzcielnej znajduje się późnogotycka rzeźba św. Anny Samotrzeć z początku XVI wieku. Na sklepieniu kościoła polichromia z pierwszej połowy XVIII wieku. Po stronie południowej kościoła w latach 1727-1728 wybudowano kaplicę w kształcie rotundy. Budowę sfinansowano z fundacji Eulenburga. Kaplica św. Brunona zdobiona jest freskami Macieja Meyera - tego samego, który zdobił kościół w Św. Lipce.

1. BRANIEWO: Wieża Bramna - najstarsza budowla na Warmii. Wieża Bramna to pozostałość po zamku z XIII wieku w Braniewie. Jego pozostałości znajdują się w południowo-wschodniej części Starego Miasta niedaleko kościoła św. Katarzyny. Zamek wzniesiono z cegły nad brzegiem starego koryta Pasłęki, na miejscu poprzedniej warowni założonej przez Krzyżaków około 1240 roku, a zniszczonej przez Prusów dwa lata później. Budowlę założono na planie kwadratu z przelotem bramnym od południowego wschodu wiodącym na główny dziedziniec przez budynek mieszkalny. Dziś jedyną pozostałością po zamku jest Wieża Bramna rozbudowana w XIV wieku o kondygnację z kaplicą. Wieża oddzielała podzamcze od dziedzińca dawnego zamku.

2. GMINA BRANIEWO: Zalew Wiślany, port rybacki i przystań jachtowa w Nowej Pasłęce. Port w Ujściu znajduje się na południowym wybrzeżu Zalewu Wiślanego, zwanym Wybrzeżem Staropruskim. Wbrew nazwie port leży przy osadzie Ujście, a nie wsi Nowa Pasłęka, która jest położona powyżej ujścia rzeki Pasłęki. W Nowej Pasłęce na rzece Pasłęce znajduje się baza kutrów rybackich. Port jest usadowiony na kanale wodnym odchodzącym od rzeki Pasłęki w jej ujściowym odcinku. Przystań żeglarska w Nowej Pasłęce została oddana do użytku w lecie 2012 roku. Zlokalizowana jest na wschodnim brzegu rzeki, pomiędzy przystanią Dom Rybaka a mostem zwodzonym.

3. PIENIĘŻNO: Rezerwat Dolina Rzeki Wałszy. Jest to jeden z najstarszych rezerwatów na terenie Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Dolina ta uznana została za rezerwat już w 1907 roku. Przed wojną było to ulubione miejsce wypoczynku mieszkańców Berlina, Królewca i pobliskich miejscowości. Były tu kręgielnia, korty tenisowe, boisko sportowe, restauracja, basen, strzelnica sportowa. Wszystko to zostało rozebrane po II wojnie światowej. Później archeolodzy odkryli tam pozostałości wczesnośredniowiecznego siedliska pruskiego (XI – XII wiek). Po II wojnie światowej, w 1949 roku wiadomość o istnieniu tam rezerwatu możemy znaleźć w miesięczniku „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”. Odnowienie aktu prawnego, ustanawiającego na tym terenie rezerwat nastąpiło w 1957 roku. Miejsce wyjątkowo malownicze. Teren rezerwatu to wąwóz długości 5 km, pocięty bocznymi jarami i porośnięty lasem. Przylega bezpośrednio do granic miasta Pieniężno od strony południowo-zachodniej. Rezerwat obejmuje rzekę Wałszę i otaczające ją lasy. Ochronie podlega krajobraz odcinka Wałszy, głęboko wcinającej się w morenowe wzgórza, porośnięte lasem mieszanym.

4. PIENIĘŻNO: Muzeum Misyjno-Etnograficzne Księży Werbistów. Nie trzeba jechać do Nowej Gwinei czy Afryki. Wystarczy zajechać do Muzeum Misyjno – Etnograficznego w Pieniężnie na Warmii. Prowadzą je księża werbiści. Zgromadzono tam eksponaty związane z kulturą i i obyczajami krajów, w których pracują polscy zakonnicy: Chin, Japonii, Indii, Indonezji Nowej Gwinei… Jest to najbogatsza kościelna kolekcja misyjno – etnograficzna w Polsce. Do dyspozycji gości: przewodnik, sala kinowa, kawiarenka i punkt gastronomiczny, księgarnia i sklepik z pamiątkami.

5. WILCZĘTA: Kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego, z 1330 - 1350 r. Zbudowany w latach 1330 - 1350 r., Przebudowany w XVI-XVIII w. Ołtarz główny pochodzi z roku 1681. Od czasów reformacji świątynia służyła wspólnocie ewangelickiej. Po II wojnie światowej budynek świątyni przejął Kościół katolicki. W 1962 r. biskup warmiński Tomasz Wilczyński ponownie erygował parafię pw. Przemienienia Pańskiego. Obok kościoła pomnik poległych w I wojnie światowej.

6. LELKOWO: Jezioro Głębock (Głębockie, Głębokie). Jezioro o powierzchni 87.50 ha. Doskonałe dla wędkarzy. Można tu złowić sandacza, szczupaka, okonia, węgorza, leszcza. Brzegi porośnięte trzcinowiskami. Ostoja ptactwa wodnego z dużą liczbą perkozów. Nad jeziorem istnieje ośrodek wypoczynkowy i kąpielisko. Przy zachodnim brzegu leży wieś Głębock. Przed II wojną światową nad samym brzegiem jeziora znajdowała się cegielnia , która korzystała z zasobów gliny z brzegu jeziora i wówczas było ono oplecione dwoma liniami kolejowymi.

7. PŁOSKINIA: Rezerwat Ostoja Bobrów. W jego skład wchodzą rzeka Pasłęka i jezioro Isąg oraz tereny leśne przyległe do nich a także pasy gruntów przybrzeżnych o szerokości 100 m na gruntach państwowych i 10 m na gruntach prywatnych. Rezerwat utworzono w celu ochrony bobrów.

8. PIÓRKOWO: Cmentarzysko kurhanowe datowane na 600 r. p. n. e. Rozległe cmentarzysko kurhanowe położone w lesie przy południowo-zachodnim brzegu Zalewu Pierzchalskiego, sztucznego zbiornika wodnego na Pasłęce. Jako ciekawostkę pozostawiono po zakończeniu prac archeologicznych kamienne kręgi ułożone u podstawy kurhanów i tzw. kamienne skrzynie w których znajdowały się urny wraz z wyposażeniem. Szczególną uwagę zwraca kurhan w którego centrum znajduje się obstawa kamienna od której odchodzi siedem promieni usypanych z otoczaków.

1. KĘTRZYN: Zamek krzyżacki. Zbudowany w II połowie XIV wieku. Spalony w 1945 roku przez żołnierzy sowieckich. Odbudowany w latach 1966 - 1967 według stanu z XIX wieku. Budowę zamku zaczęto w połowie XIV wieku. Budowę zakończono przed 1374 r. Wtedy zamek w Kętrzynie (Rastenburgu) po raz pierwszy pojawił się w wykazie zamków Zakonu Krzyżackiego. Potem był wielokrotnie przebudowywany. W 1797 w zamku wybuchł pożar, który zniszczył część budowli. Przed II wojną światową na zamku mieścił się urząd skarbowy i mieszkania urzędników. W zamku mieści się teraz bibiloteka miejska i Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

2. KĘTRZYN: Kościół św. Jerzego. To najlepiej zachowana świątynia obronna na Mazurach. Zewnętrznie bardziej przypomina zamek niż świątynię. Powstał w 1359 roku w miejscu strażnicy krzyżackiej. W kościele zasługują na uwagę: sklepienia z 1515 r., XVI-wieczna ambona, organy z 1721 r. (zbudował je Josue Mosengel, twórca organów w Świętej Lipce), płyta nagrobna Krzysztofa Schenka von Tautenburg z 1597 r. oraz karcer znajdujący się pod wieżą wysoką. Kościół św. Jerzego ma tytuł bazyliki mniejszej oraz pełni także funkcję kolegiaty. Jest otwarty dla zwiedzających.

3. BARCIANY: Zamek krzyżacki. Rozpoczęto go budować około roku 1380. Do roku 1400 wzniesiono mury na planie prostokąta o wymiarach 55x58 m oraz skrzydło wschodnie z bramą wjazdową. Następnie dobudowano trzykondygnacyjne skrzydło północne. Na początku XV wieku w narożniku północno-wschodnim dostawiono niską okrągłą basztę. Po sekularyzacji zakonu zamek był siedzibą zarządcy miejscowego majątku. Po wojnie stanowił siedzibę miejscowego PGR-u. Mieściły się tu biura oraz magazyny. Obecnie należy do prywatnej firmy. Miał być przebudowany na hotel. Można go oglądać jedynie z zewnątrz.

4. SROKOWO: Wieża Bismarcka. Wybudowana z kamienia polnego w roku 1902 na fali czczenia tego niemieckiego kanclerza po jego śmierci. Wieża jest otoczona drewnianym ogrodzeniem, na którym widnieje tabliczka o groźbie zawalenia się konstrukcji. Znajduje się niedaleko wylotowej drogi na Węgorzewo. Aby się tam dostać należy - jadąc od strony Srokowa - skręcić w lewo w brukowaną drogę prowadzącą pod górę w kierunku masztu GSM. Wieża znajduje się w odległości ok. 100 m od masztu po przeciwnej stronie drogi.

5. KORSZE: Wieże ciśnień. W 1914 r. na stacji Korsze funkcjonowały 3 kolejowe wieże wodne. Zostały zniszczone w wyniku działań wojennych. Jedna wieża została odbudowana już w 1915 r., a obok wzniesiono nową ze zbiornikiem typu Klönne. W 1938 roku przy parowozowni wzniesiono kolejną wieżę ze zbiornikiem typu Barkhausena. Obecnie w Korszach stoją jeszcze dwie z nich. Pierwsza wybudowana w 1915 r. Posiada zbiornik o pojemności 500 m3. Zbiornik na zewnątrz okolony jest pomostem roboczym, na jego szczycie umieszczony jest stalowy świetlik. Druga pochodząca z 1938 r. Obie wpisane do rejestru zabytków.

6. ŚWIĘTA LIPKA: Bazylika Mniejsza. To jeden z najbardziej znanych kościołów na Mazurach. To także bardzo znane Sanktuarium Maryjne. Zwana "Częstochową północy" lub "perłą baroku". Kościół zbudowano w latach 1687 - 1693. To obiekt zabytkowy niezwykłej wartości, zaliczany do najwspanialszych okazów późnego baroku w Polsce. Początki kultu Maryjnego sięgają w Świętej Lipce XIV wieku. Wtedy to bowiem w Kętrzynie skazanemu na śmierć objawiła się Matka Boska i poprosiła o wyrzeźbienie jej postaci z Dzieciątkiem. Więzień w ciągu nocy wyrzeźbił w kawałku drewna figurkę Matki Boskiej. Rankiem, gdy znaleziono przy nim owo dzieło, tak olśniło strażników, że ci poczytując to za znak bożego ułaskawienia zwrócili skazanemu wolność. Dziękując Matce Boskiej za uratowanie życia, niedoszły skazaniec szedł w kierunku Reszla szukając po drodze dorodnej lipy, na której wedle zaleceń Pięknej Pani miał postawić rzeźbę. Znalazł ją właśnie w Św. Lipce. Kościół najbardziej słynie z ruchomych elementów prospektu organów zbudowanych w latach 1719-1721 oraz fresków iluzjonistycznych Macieja Meyera.

1. LIDZBARK WARMIŃSKI: Rzeka Łyna. Wspaniałym sposobem na poznanie warmińskiej przyrody jest wycieczka kajakowa szlakiem Łyny. To doskonała okazja do obserwacji ptactwa. Zobaczyć tu można m.in. czaple, liczne bociany, z których słynie nasz region, a także żurawie i kaczki krzyżówki. Dzięki pływaniu kajakiem możemy także podziwiać bobry w ich naturalnym środowisku. Na takie obserwacje polecamy szczególnie odcinek rzeki przed Lidzbarkiem Warmińskim. Gwarantujemy niesamowite widoki. Trasa od Olsztyna nazywana jest szlakiem gotyckich zamków i kościołów. Naszą uwagę z pewnością przykuje czternastowieczny gotycki zamek oraz kościół farny św. Piotra i Pawła w Lidzbarku Warmińskim.

2. LIDZBARK WARMIŃSKI: Zamek biskupów warmińskich. Budowano go w latach 1350-1401.Prace budowlane rozpoczęto w rok po przeniesieniu z Ornety do Lidzbarka Warmińskiego siedziby biskupów warmińskich. Budynek wzniesiono na planie czworoboku o wymiarach 48,5x48,5 m. W czasie kadencji biskupa Sorboma dziedziniec zamku otoczony został dwukondygnacyjnymi krużgankami. Wybudowany w widłach rzek Łyny i Symsarny, zamek chroniony był dodatkowo murami obwodowymi i fosami od południa i wschodu. Bryłę zamku w narożu północno-wschodnim zdobi wieża wysoka, a w pozostałych narożach wieżyczki na konsolach. Wieżyczki te dobudowano po pożarze zamku w 1442 roku.
Zamek posiada piwnice, które służyły jako magazyny żywności i więzienie; w ich w części znajdowały się również piece do ogrzewania zamku ciepłym powietrzem. Dziedziniec lidzbarskiego zamku ze względu na krużganki przypomina dziedziniec Królewskiego Zamku na Wawelu. Mieści się w nim muzeum.

3. LIDZBARK WARMIŃSKI: Kościół gotycki św. Apostołów Piotra i Pawła. Położony w zakolu Łyny. Ma imponującą 66-metrowa wieżę. W środku zabytki sakralne pochodzące z XV - XX wieku. Zbudowano go w XIV wieku, wieżę w XV. Ołtarz główny pochodzi z początku XX w. Zdobią go piękne posągi dwóch aniołów. Najstarszy boczny ołtarz pochodzi z XV-XVII wieku (nawa południowa). Jednym z jego elementów jest rzeźba św. Anny Samotrzeciej z ok. 1500 r.
W ołtarzu tym znajduje się też obraz Matki Boskiej Śnieżnej z XVII wieku. Godne uwagi są też barokowa ambona i chrzcielnica oraz XVII wieczne ołtarze z obrazem św. Walentego i św. Michała Archanioła. W posadzce kościoła zachowało się ponad 20 płyt nagrobnych. Najcenniejsze są wmurowane w ścianę kościoła (XVI-XVII wiek).
Na placu przykościelnym barokowa dzwonnica oraz dwie figury kamienne z XVIII wieku. Na murze biegnącym z tyłu kościoła warto obejrzeć posągi apostołów.W sąsiedztwie kościoła plebania, wikarówka oraz zabudowania klasztoru sióstr katarzynek z ok. 1800 roku.

4. ORNETA: Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Budowę kościoła zakończono w 1379 roku. W środku zachowane malowidła gotyckie. Największe wrażenie robi Koronacja NMP oraz św. Anna Samotrzeć w asyście świętych. Ołtarz główny, ambona i organy z XVIII wieku. W stalli ławników miejskich znajduje się najstarszy portret kardynała Stanisława Hozjusza z 1570 r. Kościół w Ornecie trzeba koniecznie zobaczyć. To jeden z najcenniejszych zabytków gotyckich na Warmii.

5. KROSNO k. ORNETY: Sanktuarium Maryjne. Legenda głosi, że nurcie płynącej przez Krosno Drwęcy Warmińskiej znaleziono cudowną figurkę Matki Boskiej. Najpierw zbudowano drewnianą kaplicę, w której umieszczono otaczaną kultem figurkę. Potem obecnie istniejący kościół. Figurka zniknęła z kościoła w 1945 roku. Nie wiadomo czy została ukryta czy też padła łupem jakiegoś rosyjskiego żołnierza. Obecnie istniejący kościół i jego otoczenie zbudowano w latach w latach 1709-1759 na dębowych palach. Budowniczym był Hans Christopher Reimers z Ornety. Budowę samego kościoła zakończono w 1720 roku. Wykańczanie wnętrza i zdobienia fasady zakończono jednak dopiero w 1759 roku.
Kościół ma siedem ołtarzy. Jest otoczony krużgankami z XVIII w. Kręcono w nim serial "Siła wyższa".

6. LUBOMINO: Gotycki kościół parafialny p.w. św. Katarzyny w Lubominie wybudowany w latach 1340-70. Wieżę podwyższono w końcu XV wieku. Przebudowany po pożarze w 1807 r. W środku barokowe ołtarze z I połowy XVIII wieku pochodzące z dawnego kościoła jezuitów w Braniewie i stare witraże.

Regulamin plebiscytu 7 Cudów Pogranicza