Kościół w Krekolach

Krekole... Warmia północna... kościół parafialny p.w. św. Krzyża i św. Wawrzyńca...
Wieś lokowana w roku 1336 przez wójta warmińskiego Henryka Lutra. Zatwierdzenie tego faktu przez Hermana z Pragi nastąpiło 10 lat później, czyli 1346 roku. Kościół zaczęto budować zaraz po lokacji, ale budowa trwała albo bardzo długo albo kontynuowana była po dłuższej przerwie związanej ze zniszczeniami (wojny Władysława Jagiełły?) i dlatego konsekracja ku czci św. Krzyża i św. Wawrzyńca nastąpiła dopiero w roku 1424 lub 1425 przez biskupa Franciszka Kuhschmalza. Najprawdopodobniej w XVI wieku świątynię sprofanowano lub też uległa jakiejś katastrofie, więc została odbudowana. Ponowna konsekracja dokonana tym razem przez biskupa Marcina Kromera, nastąpiła w roku 1582.

W I połowie XVIII wieku dokonano wielu napraw i przeróbek... w 1711 przebudowano kościół w stylu barokowym, dano beczkowe sklepienie i dostawiono nową kruchtę. W 1713 roku położono nowy dach, w 1719 roku pomalowano wnętrze, a w 1728 roku zbudowano wieżę i wyposażono wnętrze m.in. poświęcono barokową ambonę. W 1743 roku biskup Adam Grabowski poświęca nowe barokowe organy. W latach 1928 - 1939 roku przeprowadzono następne rozbudowy i naprawy m.in. sprawiono nowoczesne organy, nowe ławki, rozprowadzono ogrzewanie powietrzne i oświetlenie elektryczne, dobudowano również nową zakrystię.

Kościół w Krekolach, murowany z cegły, to typowa świątynia warmińska o układzie salowym z przybudówkami: zakrystią od północy, kruchtą od południa i wieżą od zachodu, przy której mieści się kaplica chrzcielna. Narożniki opięte są uskokowymi skarpami, które u szczytu w niektórych miejscach przechodzą w sterczyny. Pierwotnie okna były ostrołukowe, ale w późniejszym okresie powiększono je i nadano im wykrój odcinkowy. Dobrze zachowany jest wschodni szczyt z końca XIV wieku lub początku wieku XV. Jest to typowy układ schodkowy z pionowymi podziałami naprzemiennie dodanych blend ostrołukowych i kątowo ustawionych lizeno - sterczyn, które przecięte są poziomymi fryzami opaskowymi. Zwieńczeniem są ażurowe szczyciki.

W wyblendowanym, uskokowym oknie widoczny jest barokowy krucyfiks.
Wieża, mimo, że powstała później ma zachowany gotycki charakter, widoczny poprzez pozostawienie jej w cegle i otynkowanie blend. Przecinają ją na trzy części fryzy opaskowe. Dwie górne ożywione są po każdej stronie potrójnymi blendami o łukach odcinkowych. Natomiast w trójkątnych szczytach widoczne są blendy ostrołukowe. oraz współczesne zegary. Dawniej wieżę wieńczyła chorągiewka z herbem Pilawa biskupa Teodora Potockiego i datą 1725. Obecnie jest krzyż.

Wnętrze pokrywa pozorne sklepienie kolebkowe (beczkowe) z kasetonami, na którym na płótnach rozpięte są malowane obrazy, z roku 1719?, ze scenami z życia św. Wawrzyńca. W kruchcie i pod wieżą znajdują się sklepienia krzyżowe, z tym, że w tej drugiej widzimy jeszcze akantową polichromię. Wejścia do nawy (z kruchty i spod wieży) mają wykrój ostrołukowy i częściowo uskokowe obramienia.

Ołtarz główny późnobarokowy z początku wieku XVIII, bogato zdobiony dekoracją akantową, z rzeźbami czterech Ewangelistów, św.św. Barbary, Katarzyny, Michała Archanioła i dwóch aniołów. Znajdują się w nim obrazy: pośrodku Chrystus na krzyżu oraz w górnej kondygnacji Męczeństwo św. Wawrzyńca. Przed ołtarzem znajduje się stara balustrada. Ołtarz boczny prawy, późnobarokowy, ufundowany przez biskupa Krzysztofa Szembeka ok. roku 1740, w którym zawarte są obrazy: pośrodku Matki Boskiej z Dzieciątkiem, a w górnej kondygnacji Śmierć św. Józefa. Lewy również późnobarokowy. Ambona późnobarokowa z roku 1728 z rzeźbami czterech Ewangelistów i św. Wawrzyńca. Chór muzyczny wsparty na kolumnach, o wybrzuszonym parapecie i znajdujący się na nim prospekt organowy pochodzą z I połowy XVIII wieku.

Na uwagę zasługuje również pięknie rzeźbiony konfesjonał stojący w płytkiej wnęce z tyłu nawy kościoła.

Kościół otacza otynkowany neogotycki mur z kapliczkami.
Świątynia ciekawa architektonicznie, z równie interesującym wnętrzem. Z pewnością warta odwiedzenia... :)

Mariola Adela Karpowicz

Źródła:
Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii.
Przykościelna tablica informacyjna.

">kliknij
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna