Dominica, łac. Niedziela. Trochę z historycznego punktu widzenia.

Jak to się stało, że w niedzielę na Warmii zaczęto chodzić do kościoła ?

W statutach synodalnych, biskupa warmińskiego Henryka Sorboma ( 1373-1401 ) zarządzono, aby Prusowie oraz inni nowo nawróceni , jak wszyscy chrześcijanie, uczęszczali do kościoła. Nie wystarczało wysyłanie dwóch przedstawicieli z całej wsi. Zobowiązano ich w każdą niedzielę i święto, o ile nie przeszkodziłaby w tym wojna , pełnienie straży czy inne powinności, przybywać na nabożeństwo.

Czym groziła absencja

Jeśli nie pojawią się bez ważnego powodu zmuszeni będą zapłacić karę w wysokości 1 szeląga. W tych samych statutach polecono proboszczom w niedziele oraz dni świąteczne w kościołach powoli i wyraźnie deklamować w języku pruskim. Oratio dominica, Salutatio angelica i Symbolum catholicum, aby nowi parafianie mogli je sobie przyswoić. Ci nowo nawróceni, którzy się tego nie nauczą, zapłacą 6 szelągów kary.

Źródło:
Statutum synodale Henrici III Episcopi Warmiensis, w: Index lectionum in Lyceo Regio Hosiano Brunsbergensi, Brunsbergae1861, s. 7,10. / Litere Indulgenciarum, w: Codex diplomaticus Warmiensis, Bd.2, s. 318.

Bulla papieża Marcina V, z 1426 roku.

Papież Marcin V zarządził w bulli z 14 stycznia 1426 roku, żeby w mieszanych niemiecko-pruskich parafiach diecezji warmińskiej proboszczami zostawali duchowni władający obydwoma językami.
Proboszczowie, mający za parafian Niemców i Prusów, jeśli im środki pozwalajły, mieli trzymać jednego pruskiego wikarego, aby nauczał Prusów wiary.

W lidzbarskim zamku, do XVI wieku kształcono w tym celu 12 pruskich chłopców.

„Zarządzamy, aby parafianie każdego języka w niedzielę i święta wiernie uczęszczali do kościoła. Opieszali mają być upominani przez duchownego, a jeśli się nie poprawią, zostaną pozbawieni kościelnego pogrzebu”.

W XV wieku nie całkiem udało się osiągnąć te zamierzenia.

Edykt z 1704 roku o obchodzeniu niedzieli
W edykcie z 12 czerwca 1704 roku o obchodzeniu niedzieli, w myśl którego we wszystkich kościołach w niedzielne przed -i popołudnia należało odprawiać nabożeństwa, jeszcze raz ostro nakazano pilnego wykładania katechizmu w kazaniach nieszpornych i surowego przestrzegania udziału w tych naukach wszystkich parafian.

Beata Błażejewicz-Holzhey