„Berg heil” w Heilsbergu. Spotkanie na szczycie

Fryderyk Wielki dbał o armię i o naukę, to w jego Sanssouci do Tafelrunde zasiadały intelekty Europy i „piękne duchy” epoki.- Voltaire; Christoph Ludwig von Stille, czy europejski awanturnik, podróżnik i literat. autor Historii mojego życia, z licznymi opisami miłostek, Giacomo Casanova .Ignacy Krasicki także bywał u króla w Sanssouci. Czyż nie dał się przesiąknąć oświeceniowym absolutyzmem Fryderyka Wielkiego. Bywał bardzo blisko, rozmawiał z pruskim królem po francusku, na proszonych obiadach w Berlinie do czterech godzin siedział przy królewskim stole i opowiadał różne stworzone historie. Fryderyk Wielki znalazł w Krasickim kompana do pogawędek o muzyce, literaturze, poezji, teatrze.

W Warszawie, w Łazienkach Królewskich odbywały się pararelne „obiady czwartkowe”, podczas których 9 muz odbijało się w lustrzanych taflach, a wszyscy uczestnicy biesiadnego stołu rozkoszowali się potrawami Włocha Paula Tremo dyskutując o muzyce, poezji, literaturze itp.

W tym też jednak oświeceniowym czasie nasz St. A. Poniatowski , ostatni król Rzeczypospolitej „przeżywał” rozkład własnego państwa.

Kultura na Warmii

Kultura bez wsparcia mecenasów ma się nijak. To mecenasi zabezpieczają kulturze JAKOŚĆ i TRWANIE.

Mecenasami kultury na Warmii był dwór biskupi , kapituła i jezuici. Biskupi mieli rozległe kontakty, łączność ze światem nauki i sztuki.

Jak bardzo mecenat królewski wpłynął na losy warmińskiego biskupa Ignacego Krasickiego ?

Ignacy Krasicki umiał „rozmawiać z herosami”, wiedział, że dialog to potrzeba konfrontacji stanowisk. Nie wszyscy wiedzą, że napisał dzieło, pt. „Rozmowach zmarłych”, prowadził tam dialogi z legendarnym Bertholdem Schwarzem, któremu w XV- XIX wiecznej literaturze europejskiej przypisuje się wynalezienie prochu strzelniczego. W tymże samym dziele Krasicki rozmawiał z Fabiaszem, z Katonem, Seneką, Aureliuszem czy Hipokratesem.

W klasyce Ignacy Krasicki widział siłę, stamtąd czerpał, dwa lata w Rzymie było mu dane studiować Starożytność, kłaniając się swoim przodkom zamówił galerię rodową antenatów u królewieckiego malarza Friedricha Klosse, wprowadzając klasycystyczny aspekt oświeceniowy . Krasicki niewątpliwie pierwszy skorzystał z mecenatu królewskiego. St. A. Poniatowski , za dobrą pracę sędziego w Trybunale Małopolskim w Lublinie dał , znanemu od lat młodzieńczych Krasickiemu , w nagrodę koadiutorię z prawem następstwa, co znaczyło w praktyce tyle, że Krasicki po śmierci poprzednika , biskupa Adama Grabowskiego obejmie jego stanowisko. W Zamku Królewskim Ignacy Krasicki mieszkał jako nadworny królewski kapelan.

Fryderyk Wielki z dynastii Hohenzollernów był specjalistą w dziedzinie wojskowości, szanował żołnierzy.

Maria Teresa z dynastii Habsburgów ( 1717-1780) prowadziła swe rządy również w duchu oświeceniowego absolutyzmu, reformowała administrację sądownictwo oświatę, armię i strefę finansów. Austria stała się za jej rządów mocarstwem europejskim, ośrodkiem sztuki, kultury, życia towarzyskiego oraz mody.
Ta sama cesarzowa Maria Teresa rozpętała wojnę siedmioletnią, zakończoną umocnieniem państwa pruskiego. Ta siedmioletnia wojna dotknęła też Warmię, szczególnie w sposób ekonomiczny, wojska pruskie stacjonowały u warmińskich rodzin. Warmia żywiła pruskich żołnierzy, z tego też powodu była ekonomicznie prawie zrujnowana.

St. A. Poniatowski w 1765 założył w Warszawie Szkołę Rycerską dla kadetów. Polski król inicjował i współtworzył reformy ustrojowe, był jednym z głównych autorów Konstytucji 3 maja. Jego mecenat torował drogę w dziedzinie rozwoju nauki i szkolnictwa, literatury i teatru, architektury i malarstwa. Na Zamku Królewskim w Warszawie stworzył prywatną bibliotekę, zaspakajając potrzeby intelektualne i artystyczne własne i społeczeństwa.

Fryderyk Wielki bibliotek miał sześć i nie każdy miał do nich dostęp. Przy którymś z okien stoi do dziś wyrzeźbiony „śpiący cherubin”. W 1793 król polski rozkazał wybudować Bibliotekę Królewską. Tyle książek, warsztat do badań naukowych …,a tu raptem , dwa lata później III rozbiór Polski, a interesowała Stanisława Augusta oprócz filozofii, literatury pięknej , przecież i historia.

Reformy polskiego króla nie spodobały się Prusom, nie spodobały się Imperium Habsburgów i Imperium Rosyjskiemu. Mądry Norwid pisał „ położenie geograficzne …jest pierwszą elementarną kartą historii narodowej”.

Sąsiadom zależało na słabej pozycji Rzeczypospolitej, z opozycją magnaterii wewnątrz kraju . Z interwencją przyszła Rosja, a w odpowiedzi na wkroczenie wojsk rosyjskich zawiązała się antykrólewska i antyrosyjska konfederacja w Barze (1768–1772), zdecydowanie nasilająca kryzys w państwie.

I w konsekwencji, przyszedł I rozbiór Polski w 1772..Niemniej pomysł na rozebranie państwa polskiego zaświtał w pruskiej głowie.
Każda wojna jest kosztem kogoś.

Rozbiór był pruskim pomysłem, aby Rosja zaspokoiła się terytorialnie kosztem targanej wojną z konfederacją barską Rzeczypospolitej.

O Prusach mówi się : „Land der Denker und Lenker”/ kraj myślicieli i przywódców , projekt rozbioru Polski narodził się, adekwatnie do powyższej sentencjii, właśnie w pruskiej głowie po wybuchu wojny rosyjsko-tureckiej w 1768 , w głowie kanclerza Kaunitza.

5 sierpnia 1772 podpisano w Sankt Petersburgu traktaty rozbiorowe.
Ignacy Krasicki 5 lat był poddanym króla polskiego St. A.Poniatowskiego ( 1764–1795) , a 23 lata Fryderyka II Wielkiego(1740–1786) . Jego następca Fryderyk Wilhelm II Pruski dał awans biskupowi na arcybiskupstwo, dlatego opuścił ówczesny Heilsberg i przeniósł się do Skierniewic.

Całe 23 lata żyć poprawnie z zaborcą, pod jednym dachem , przyjmując chcąć niechcąc i do tego goszcząc regimenty pruskie, generała Schwerina itp. to sztuka nie lada, bądź coś, co biskup wyniósł z rodzinnego Dubiecka, żył przecież w wielokulturowym mieście nad Sanem, w Dubiecku, stamtąd pochodził.

Dlaczego obiady czwartkowe miały takie wzięcie, bądź Tafelrunde u Fryderyka Wielkiego. Spotykali się tam ludzie różni, różnych kultur, wymieniano się myślami. Ta międzynarodowa wymiana myśli charakteryzowała oświeconych.

A dzisiaj przecież Lidzbark Warmiński nie zamyka się na obce kultury. Jest w sieci miast Citaslow, dzisiejszy Lidzbark to „wielokulturowy Lidzbark”, Lidzbark oświecony, in geistiger Frische/ w duchowej świeżości.

Niemcy zdobywając szczyt góry wołają: Berg heil-zdobyłem szczyt .
To tradycyjne powitanie alpinistów – głównie w niemieckojęzycznych Alpach Wschodnich, jest szczególnie używane, gdy alpiniści zdobywają szczyt.
Odpowiedź brzmi zazwyczaj „Berg Heil!”.

Czyż nie brzmi to „magicznie”, zwłaszcza, że do 1945 roku miasto Lidzbark Warmiński nosiło imię Heilsberg. „Berg heil” in Heilsberg.

Beata Błażejewicz-Holzhey