Gudniki. Historia i trzy pytania

Wieś lokowana w 1340 roku na pięciu włókach, zasiedlona przez Prusaków. Po wojnie trzynastoletniej wieś znajdowała się na terenie Prus Zakonnych, później Prus Książęcych na pograniczu z Warmią. W 1913 roku Gudniki wraz z Łankiejmami (siedziba majoratu) i nieistniejącym folwarkiem od przedstawiciela rodu von der Groeben dzierżawił Walter Hering, a ostatnim dzierżawcą był Albert Krieger. Dzierżawione majątki miały powierzchnię 920,5 ha. W tym czasie w Gudnikach był nieduży dwór i cegielnia.

Przed II wojną światową w Gudnikach funkcjonowała szkoła jednoklasowa ( budynek szkoły z 1870 roku). Po roku 1945 była tu szkoła czteroklasowa. Obecnie w budynku znajduje się świetlica wiejska.

Po 1945r dawny majątek ziemski włączony był do PGR, we wsi równolegle funkcjonowały też gospodarstwa chłopskie. Po 1945r pozostała na terenie dawnego majątku Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. W 1973 r Gudniki należały do sołectwa Babieniec, a obecnie są wsią sołecką. Obecnie Gudniki zamieszkuje ponad 60 osób, są to głownie rolnicy. Chociaż we wsi znajduje się tartak, nadleśnictwo i szklarnie ogrodnicze.

18 października 2015 w Gudnikach spotkały się stowarzyszenia: Towarzystwo Miłośników Reszla i Okolic, Towarzystwo Miłośników Ziemi Kętrzyńskiej oraz Stowarzyszenie KGW „Baby z Babieńca”. Gospodarzem i przewodnikiem był sołtys Gudnik Eugeniusz Kowaluk . Spotkanie rozpoczęło się mszą św. w intencji stowarzyszeń i wszystkich obecnych.

Po mszy św. w rolę przewodnika wcielił się sołtys Gudnik Eugeniusz Kowaluk, zaczynając opowieść od historii Kościoła, wybudowanego z cegły i kamienia polnego w drugiej połowie XIV wieku a przebudowanego w 1731 roku. Dobudowano wówczas niską drewnianą wieżę, w której jest dzwon oraz chrzcielnica z XIV wieku.

Dawna parafia: pod koniec XV w. była tu samodzielna parafia, która należała do archiprezbiteratu reszelskiego. Po reformacji, gdy na terenie Prus Książęcych od 1525 wprowadzono wyznanie luterańskie jako obowiązujące kościół w Gudnikach do roku 1528 był filią katolickiej parafii w Reszlu. Później był kościołem filialnym parafii luterańskiej w Łankiejmach do 1945 r. Pierwszym znanym pastorem dla tych kościołów był Johann Wagner w latach 1554-1557, a ostatnim Curt Schlösser w latach 1939-1945. W okresie od XVI do XVIII w. nabożeństwa odprawiane były tu w języku niemieckim i polskim. Po I wojnie światowej katolicy z Gudnik należeli do parafii w Korszach.

W grupie tej prowadzili działalność duszpasterską pallotyni z placówki misyjnej w Klewnie, którzy pielgrzymowali do Szensztat w Niemczech wyznając ruch szensztacki czczący Matkę Bożą .Maryja nazwana została przez nich ‘’Matką Trzykroć Przedziwną”. Wyrzeźbili ołtarz (pierwszą replikę po oryginale jaki znajduje się w Szensztat w Niemczech) Matki Trzykroć Przedziwnej do placówki w Klewnie. Takich ołtarzy na Świecie jest tylko 200, w latach powojennych gdy rodowici Niemcy opuścili Klewno ołtarz został przewieziony przez mieszkańców Gudnik do tutejszego kościoła. Mieszkańcy nie wiedzieli, że jest to historyczna perła. Od kilku lat w ostatnią niedzielę lipca członkowie Ruchu Szensztackiego z Niemiec przyjeżdżają i odprawiają mszę przed ołtarzem Matki Trzykroć Przedziwnej w Gudnikach.

Współcześnie jest to kościół filialny pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli parafii katolickiej w Reszlu.

Najbardziej interesującym zabytkiem w Kościele jest płyta nagrobna szwedzkiego lekarza z napisem „ Roku pańskiego 1647 w kwietniu zmarł w Bogu w wieku 43 lat i został pochowany Szanowny Pan Johan Bernard Varnabagen , były lekarz przyboczny Jej Wysokości Królowej Szwecji Krystyny żony Gustawa II Adolfa”.

Przy kościele stoi pomnik wykonany z granitu w kształcie prostopadłościanu poświęcony 17-nastu mieszkańcom poległym w czasie I wojny światowej 1914-1918.

Jest też nowa historia: 23 maja 2010 na przykościelnym terenie został posadzony dąb przez arcybiskupa archidiecezji warmińskiej Edmunda Piszcza, ówczesnego proboszcza parafii w Reszlu ks. prałata Dyzmę Wyrostka oraz sołtysa Gudnik Eugeniusza Kowaluka i Burmistrza Korsz Ryszarda Ostrowskiego, upamiętniający 70 rocznicę zbrodni katyńskiej, oraz postawiony kamień (obelisk) .W 2011r do kamienia przytwierdzona została tablica z napisem „Smoleńsk 2010 PAMIĘTAMY MIESZKAŃCY GUDNIK 12.06.2011 ROK”. W piątą rocznicę Katastrofy Smoleńskiej – 12.04.2015r, sołtys Gudnik z mieszkańcami i stowarzyszeniem KGW „Baby z Babieńca” zorganizowali obchody 75 rocznicy zbrodni katyńskiej i 5 rocznicy katastrofy smoleńskiej.

Kierując się w stronę Reszla po lewej stronie na wzniesieniu jest czynny cmentarz, przepleciony historią z dawnych lat. Na cmentarzu znajduje się Kaplica w której spoczywali przedstawiciele rodu von der Groeben z Łankiejm . Były to 4 dębowe trumny obudowane blachą ,które w latach 60-tych XX w zostały zniszczone ,w kaplicy wisiały wieńce laurowe i herb. Ówczesne władze nakazały pochować szczątki po lewej stronie przy Kaplicy. Dzisiaj jest to widoczny dół bez żadnego krzyża. Barokowa kaplica grobowa obecnie stoi pusta. W południowo- zachodnim narożniku cmentarza znajduje się żeliwny krzyż dwóch młodych członków szlacheckiej rodziny von der Groeben-Fryderyka i Mateusza.

Na cmentarzu jest pochowany wielki królewski budowniczy dróg Fridrich Mulnier .Wybudował drogę brukową Królewiec–Ełk, przez Bartoszyce Kętrzyn i Giżycko .Drogę budowano w latach 30-tych XIX od strony Królewca i oddawano etapami do użytku do 60-tych lat XIX w. Na drugiej stronie żelaznego krzyża epitafium, w (tłumaczeniu) widnieje: ”Który był tak pobożny i tak dobry że mógł być tylko w Bogu. Jak bardzo błogosławieni są czyści. To jest pociechą dla tych których pozostawił”.

Całe spotkanie zostało nagrane przez redaktor z Radia Olsztyn Alicję Kulik ,audycja poszła w eter może ktoś pomoże nam odpowiedzieć na pytania :
1.Dlaczegow Gudnikach został pochowany lekarz szwedzkiej królowej?
2.Dlaczego są tutaj pochowani właściciele majątku w Łankiejmach?
3.Dlaczego w Gudnikach jest pochowany wielki królewski budowniczy dróg F.Mulnier?

Czesława Orłowska-Staniszewska
Wykorzystano materiały z Wikipedii, z audycji Alicji Kulik Radio Olsztyn, oraz od osób pamiętających historię Gudnik.
Zdjęcia: Jolanta Grzyb