Czy zdążymy unieszkodliwić azbest do 2032 roku? Sprawdzamy sytuację w powiecie iławskim [grafika]

Odpady zawierające azbest należą do grupy odpadów niebezpiecznych. Ze względu na budowę i strukturę tych wyrobów, stanowią poważny problem dla zdrowia ludzi i stanu środowiska. Włókna respirabilne azbestu są wystarczająco drobne by przeniknąć głęboko do płuc, gdzie stanowią ryzyko poważnych chorób układu oddechowego. Włókna te powstają na skutek działania mechanicznego, np. gdy płyty azbestowe są łamane lub poddane jakiejkolwiek obróbce mechanicznej czy ścieraniu.

Obowiązek inwentaryzacji
Na właścicielach, zarządcach bądź użytkownikach nieruchomości, na których znajdują się wyroby zawierające azbest, ciąży obowiązek sporządzenia informacji o tego typu wyrobach i miejscu ich wykorzystywania – obowiązek tzw. inwentaryzacji. Jest ona wykonywana na podstawie spisu z natury.

Osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami przedkładają informację odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, zaś podmioty prawne bezpośrednio marszałkowi województwa. Dane należy raportować corocznie do 31 stycznia za każdy poprzedni rok kalendarzowy. Informacje o rodzaju, ilości i miejscach występowania azbestu zebrane od osób fizycznych, wójt, burmistrz lub prezydent miasta przedkłada marszałkowi województwa do 31 marca każdego roku w formie aktualizacji Bazy Azbestowej.

Dane nie zostawiają złudzeń
Niektóre gminy znajdujące się na terenie powiatu iławskiego prowadzą programy wsparcia w zakresie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, finansowane głównie ze środków własnych i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie. Dane widniejące w Bazie Azbestowej, po kilkunastu latach od wprowadzenia, dla obszaru powiatu iławskiego niestety nie są optymistyczne.

Z masy 26 597,7 ton wyrobów azbestowych jaka została zinwentaryzowana na obszarze naszego powiatu, jedynie 2 213,3 ton zostało unieszkodliwione (wg stanu na dzień 30.06.2021 r.), co stanowi niespełna 8,3%. Najlepszy wskaźnik pod tym względem ma miasto Iława (58,8%), zaś najgorzej jest w gminie Lubawa (2,3%) oraz w samej Lubawie (3,6%).

Potrzebne bardziej skuteczne narzędzia
Jak widać, dane pokazują, że ryzyko niewypełnienia do 2032 roku obowiązków wynikających z „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” jest bardzo duże. Jak temu zapobiec? Potrzebna jest skuteczna kampania informacyjno-edukacyjna oraz mechanizmy zachęcające mieszkańców finansowo do realizacji tych zobowiązań. Sam zwrot kosztów utylizacji i transportu odpadów, jak widać, nie okazuje się wystarczająco skutecznym bodźcem zachęcającym do podejmowania odpowiednich działań w tym zakresie. Potrzebne jest wsparcie z budżetu państwa pokrywające także część kosztów związanych np. z wymianą pokrycia dachowego.

Dane dotyczące ilości unieszkodliwionych wyrobów azbestowych nie są optymistyczne (źródło: bazaazbestowa.gov.pl)