Nałóg z którego wychodzi się wspólnym wysiłkiem

Przewlekłe i regularne spożywanie alkoholu skutkuje destrukcyjnie nie tylko na organy i narządy człowieka. To także potężny destruktor relacji społecznych. Przez alkohol można stracić znajomych, następnie przyjaciół, a finalnie może odwrócić się od nas najbliższa rodzina. Próby leczenia uzależnienia alkoholowego na własną rękę są naprawdę trudne i – jak pokazuje praktyka – niestety zazwyczaj jałowe. Uzależnieni wracają do nałogu, często nawet go pogłębiając, tym samym rujnując własne zdrowie i relacje społeczne.

Według WHO alkoholizm to pierwotna, przewlekła choroba charakteryzująca się zaburzeniami kontroli nad piciem i nadmiernym spożywaniem alkoholu pomimo negatywnych konsekwencji, które często powodują zakłócenia racjonalnego myślenia. Alkohol jest przyczyną wielu problemów społecznych, przestępstw czy wypadków drogowych, towarzyszy demoralizacji dzieci i młodzieży. Osoby uzależnione bardzo często są sprawcami przemocy domowej, mają konflikty z prawem. Negatywne konsekwencje spożywania alkoholu widoczne są niemalże w każdej dziedzinie życia.

Doskonale zdaje sobie z tego sprawę Miasto Ełk, które poprzez działania kampanijne, profilaktyczne oraz pomocowe stara się aktywnie i konsekwentnie ostrzegać i przeciwdziałać skutkom uzależnienia alkoholowego wśród mieszkańców. Wyzwania, problemy i sposoby na radzenie sobie z nimi miasto porusza i rozwiązuje poprzez realizowanie Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Miasta Ełku.

Program jest zgodny z i oparty o ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, a ta wskazuje, że prowadzenie działań profilaktycznych w tym zakresie należy do zadań własnych gminy. Stąd Miasto Ełk m.in. zwiększa dostępność pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych; udziela rodzinom z problemami alkoholowymi pomocy psychologicznej oraz prawnej, szczególnie jeżeli chodzi o przemoc w rodzinie; prowadzi profilaktyczną działalność informacyjną i edukacyjną w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, w szczególności dzieci i młodzieży; wspiera instytucje, stowarzyszenia i etc. służące rozwiązywaniu problemów alkoholowych; wspiera zatrudnienie socjalne zapewniając finansowanie centrów integracji społecznej.

Jak podkreśla Irena Katarzyna Podlecka, Naczelnik Wydziału Polityki Społecznej Miasta Ełk, zapobieganie, ograniczanie oraz rozwiązywanie problemów związanych ze szkodliwym spożywaniem alkoholu to dla Miasta Ełk bardzo ważny obszar polityki społecznej i zdrowotnej.

— Współpracujemy z różnymi podmiotami, aby te zadania realizować. Prowadzona jest poradnia rodzinna, w której mieszkańcy mogą bezpłatnie korzystać z pomocy psychologicznej, prawnej jak i wsparcia terapeutycznego; grupy dla DDA (dorosłe dzieci alkoholików), młodzieży oraz dzieci. Wspomagamy również już samą terapię osób uzależnionych i współuzależnionych, nieco rozszerzamy NFZ-owską ofertę PLU i finansujemy grupy terapeutyczne zarówno dla uzależnionych jak i współuzależnionych. Prowadzimy również w kamienicy przy ul. Małeckich poradnię, gdzie z bezpłatnych usług specjalisty mogą korzystać rodzice, których dzieci mają problemy z uzależnieniami behawioralnymi. Funkcjonuje od kilku lat i cieszy się dużym zainteresowaniem. Współpracujemy także ze szkołami, w których przeprowadzamy lub finansujemy programy profilaktyczne skierowane do dzieci i młodzieży.

Bardzo ważną rolę pełni Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Jest powoływana przez prezydenta i ma istotne zadania. Jednym z nich jest kierowanie uzależnionych na leczenie.

— Czasami jest tak, że te osoby same nie chcą podjąć leczenia, dlatego ustawodawca przewidział możliwość kierowania ich zobowiązaniem sądowym. O ile z „prośbą” o skierowanie danej osoby na leczenie może wystąpić sąsiad lub członek rodziny, to podjąć je może u nas wyłącznie osoba zameldowana na terenie miasta. Na ten cel przewidziany jest pomocny wzór podania, które składa się u nas bezpośrednio w Wydziale. Osobę uzależnioną na leczenie możne skierować np. pełnoletni członek rodziny lub mieszkańcy danego bloku, którzy wiedzą, że dana osoba ma alkoholowy problem i zakłóca funkcjonowanie wspólnoty lub jej zagraża. Następnie MKRPA przygotowuje dokumentację do sądu. W tym celu spotyka się na mowie motywacyjnej zarówno z wnioskodawcą, jak i osobą, której ten wniosek dotyczy. Drugim krokiem jest przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, kierujemy też daną osobę do biegłych sądowych. To para: psychiatra i psycholog kliniczny. Jeżeli osoba wskazana we wniosku dwukrotnie nie zgłosi się na wezwanie, składamy dokumenty do sądu, a ten wyznacza swoich biegłych i jest następnie doprowadzana przez policję. To przewidziana przepisami konieczność, zwłaszcza w przypadkach gdy osoba z wniosku nie reaguje na nasze prośby i swoim zachowaniem zagraża rodzinie lub otoczeniu. Należy przy tym pamiętać, że muszą być ku temu spełnione przesłanki ustawowe — tłumaczy Naczelnik Podlecka.

Bardzo pomocna w kwestii docierania do osób mających problemy z uzależnieniami jest współpraca Miasta Ełk ze streetworkerami.

— Streetworkerzy poprzez bezpośrednią pracę z dziećmi i młodzieżą również docierają do rodziców, zwłaszcza gdy są już w pełni zaakceptowani przez lokalne środowisko i rodziny. Wówczas mogą zrobić w nich mnóstwo dobrych rzeczy, w tym starać się namówić danego rodzica do zgłoszenia się po pomoc. Wiadomo że nie każdy ma odwagę i chęć zwrócić się po nią drogą systemową — podkreśla Irena Katarzyna Podlecka.

Kluczową rolę we wspomnianym procesie sięgania po pomoc pełni funkcjonująca w ramach miejskiej Pro Mediki Przychodnia Leczenia Uzależnień w Ełku. Zajmuje się terapią dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, hazardu oraz poradnictwem i terapią dla rodzin dotkniętych problemem alkoholizmu, narkomanii (terapia współuzależnienia), kierowaniem na detoksykacje (odtrucie) i zapewnia konsultacje specjalistów: psychologa oraz psychiatry.

— Jeżeli ktoś pije alkohol musi mieć w głowie, że może się uzależnić, bo często jest tak, że ktoś mówi „a to tylko jedno piwo”, a potem splot takich sytuacji sięgania po alkohol sprawia, że człowiek nie wie kiedy przekracza granicę picia towarzyskiego i wchodzi w okres uzależnienia. Im ktoś pije więcej alkoholu, tym częściej pojawiają się w jego głowie tłumaczenia np. że piję bo jestem zmęczony, bo wszyscy piją, bo żona mnie za mało kocha itd. Chory czuje się usprawiedliwiony. Dlatego choroba alkoholowa nazywana jest chorobą zaprzeczeń, a uzależniony nie widzi co się z nim dzieje. Ten mechanizm włącza się zawsze na jakimś etapie. To straszne, bo często taka osoba jest już w przysłowiowym rynsztoku, a sama siebie uznaje za ważną, godną szacunku i respektu — tłumaczy mechanizm wpadania w szpony nałogu Kierownik PLU w Ełku, Iwona Nowakowska, specjalista psychoterapii uzależnień.

Pacjent podczas rejestracji umawiany jest na indywidualną rozmowę z terapeutą. W trakcie 3 pierwszych sesji specjalista wykonuje diagnozę oraz ustala plan leczenia pacjenta. Następnie kieruje na konkretne grupy terapeutyczne i ustala częstotliwość sesji indywidualnych. Terapia osób uzależnionych przebiega etapowo. Ponadto PLU oferuje również dwuetapową terapię dla osób współuzależnionych.

Jak zwraca uwagę Katarzyna Sapieżko, specjalista uzależnień w procesie certyfikacji i prezes Stowarzyszenia Trzeźwego Życia, problem alkoholizmu jest bardzo złożony i oprócz osób bezpośrednio chorujących, dotyka także najbliższą rodzinę, w tym dzieci oraz partnera chorego. Wówczas mówimy o współuzależnieniu.

— Warto tutaj podkreślić ważną rzecz. Czasami jest tak, że to te osoby współuzależnione pierwsze zaczynają szukać pomocy dla osoby uzależnionej. Czasami jest tak, że osoba uzależniona nie widzi problemu i nie podejmie terapii, ale osoba współuzależniona zaczyna żyć jej życiem. Dobrze byłoby, aby była na tyle odważna, aby sama zaczęła korzystać z dobrodziejstwa terapii, a ta jest możliwa w ramach nfz-owskich świadczeń gwarantowanych. Chodzi o to, aby ona sama zaczęła inaczej patrzeć na wszystko wokół niej i nie przejmowała się cały czas tylko osobą uzależnioną. Niejednokrotnie partnerzy osób uzależnionych przejmują ich obowiązki, sprzątają, piorą, przejmują rolę w rodzinie, podczas gdy uzależnieni o nich nie dbają. Do tego dochodzą takie próby pustego straszenia na zasadzie „jak nie podejmiesz leczenia to to i tamto”, a de facto nic z tego nie wychodzi, kończy się na groźbach. W naszym stowarzyszeniu są działania skierowane do naszych rodzin, gdzie uczą się na trzeźwo nowych relacji — podkreśla Katarzyna Sapieżko.

Politykę miasta w zakresie walki z uzależnieniami wspierają również podmioty prywatne, tak jak Ośrodek Terapii Uzależnień, który w Ełku dysponuje oddziałem prowadzącym terapię w systemie dziennym. Jak OTU wspiera systemowe działania miasta dotyczące profilaktyki uzależnień?

— Oferta Dziennego Ośrodka Terapii Uzależnień (OTU) w Ełku uzupełnia lukę między stacjonarnymi ośrodkami a poradniami (przychodniami) leczenia uzależnień. Pacjenci często czują obawę przed wyjechaniem do ośrodków stacjonarnych - zamkniętych, gdzie z jednej strony mogą łatwiej utrzymać abstynencję ale z drugiej są wyjęci na około 8 tygodni ze swojego środowiska. Z kolei przychodnie oferują mniej intensywny program leczenia, spotkanie odbywają się rzadziej, co w przypadku osób z krótszą abstynencją bywa niewystarczające. Dzienny ośrodek jest więc czymś pomiędzy i w ten sposób poszerza ofertę leczenia uzależnień w Ełku — tłumaczą certyfikowane specjalistki psychoterapii uzależnień pp. Anna Tokarczyk oraz Sylwia Kropiwnicka i wyjaśniają na czym polega wyjątkowość terapii prowadzonej przez Ośrodek.

— Terapia uzależnień prowadzona w Dziennym Ośrodku Terapii Uzależnień (OTU) w Ełku pozwala pacjentom leczyć się i jednocześnie pozostawać w swoim środowisku. Pacjenci nie wypadają z ról i obowiązków rodzicielskich oraz małżeńskich. Popołudniami mogą zadbać także o swoje zdrowie fizyczne. Przechodząc intensywną, codzienną terapię, oprócz pracy nad uzależnieniem, mogą przeanalizować swoje funkcjonowanie w wielu ważnych obszarach życia – dotychczasowego funkcjonowania w rodzinie, wywiązywania się z roli rodzica i partnera, rozwoju osobowości i dojrzałości, sfery duchowej, emocjonalnej i dbania o swoje kluczowe wartości. Dzięki temu, że codziennie wracają do swoich rodzin mają okazję na bieżąco przepracowywać problemy oraz wdrażać umiejętności radzenia sobie z życiem na trzeźwo. Możliwość uzyskania zwolnienia lekarskiego w OTU zabezpiecza potrzebę bezpieczeństwa i spokoju osób leczących się - mogą skoncentrować się na sobie i bez dodatkowego stresu skupić na terapii. Brak konieczności posiadania skierowania lekarskiego na leczenie w Oddziale Dziennym przyspiesza procedurę zapisu na terapię i jest komfortowa dla osoby zainteresowanej leczeniem — wyjaśniają specjalistki.

Wsparcie specjalistycznego sektora prywatnego oraz sprawne operowanie instytucji miejskich pozwalają Miastu Ełk na skuteczne i kompleksowe realizowanie szeroko pojętej polityki antyalkoholowej, jak i rzetelne wypełnianie własnych samorządowych obowiązków dotyczących prewencji oraz niesienia pomocy osobom uzależnionym.

*** Materiał sponsorowany przygotowany w ramach kampanii edukacyjnej ze środków Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomani Miasta Ełku na rok 2022.