Dzień Kobiet w Polsce i na świecie. Skąd się wzięło święto 8 marca?

Tradycja tego święta sięga jeszcze czasów starożytnego Rzymu. Wtedy to w pierwszym tygodniu marca obchodzono Matronalia, związane z początkiem nowego roku, macierzyństwem i płodnością. Mężowie obdarowywali swoje żony prezentami i spełniali ich życzenia.

Początki Międzynarodowego Dnia Kobiet sięgają czasu ruchów robotniczych w Ameryce Płn. i Europie. Pierwsze obchody Narodowego Dnia Kobiet odbyły się 28 lutego 1909 w Stanach Zjednoczonych. Obecnie ustalona data nawiązuje do wydarzenia, które miało miejsce 8 marca 1908, kiedy to na ulice Nowego Jorku wyszło 15 tys. pracownic przemysłu odzieżowego, domagając się praw politycznych i ekonomicznych dla kobiet. Na przełomie 1909 i 1910 roku miał miejsce trzymiesięczny strajk przeciwko wyzyskującym kobiety właścicielom fabryk. W 1910 roku Międzynarodówka Socjalistyczna w Kopenhadze ustaliła obchodzony na całym świecie Dzień Kobiet, którego celem było propagowanie idei praw kobiety. Pierwsze obchody odbyły się 19 marca 1911 w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii. Kilka dni później 25 marca doszło do pożaru w nowojorskiej fabryce tekstyliów Triangle Shirtwaist, w którym zginęło 146 osób, w tym 129 kobiet. Jedną z przyczyn było zamknięcie przez właścicieli wszystkich wyjść z budynku. Wydarzenie to przyczyniło się do powstania wielu organizacji walczących o poprawę sytuacji kobiet i bezpieczeństwa w zakładach pracy. Dopiero w 1913 zgodnie z kalendarzem germańskim 8 marca w Rosji obchodzono to święto. Po rewolucji październikowej bolszewicka feministka Aleksandra Kołłontaj przekonała Lenina do ustanowienia tego dnia świętem narodowym ZSRR.

Dzień Kobiet w przedwojennej Polsce był traktowany bardzo marginalnie. Dopiero w czasach PRL-u nastąpił rozkwit jego popularności. Jego symbolem stał się wręczany tego dnia kobietom goździk. – Nie było chyba uroczystości, bez tych charakterystycznych kwiatów – wspomina 63-letnia Bożena. – Obowiązek obchodów dnia kobiet dotyczył praktycznie wszystkich szkół i zakładów pracy. Organizowano z tej okazji akademie, podczas których wręczano nam upominki w postaci deficytowych towarów m.in. rajstop, kawy czy markowego mydła — dodaje. Samo święto ówczesne władze często wykorzystywały do politycznej propagandy. W „Trybunie Ludu” i innych gazetach można było znaleźć tytuły „Tysiące kobiet stają w szeregach przodowników pracy” czy „Kobiety uczczą swoje święto wzmożonym współzawodnictwem pracy”.

W latach 90-tych święto zaczęło tracić na znaczeniu, a charakter jego obchodów przestał być taki pompatyczny. Obecnie jest to okazja do organizowanych corocznie przez feministki manif na rzecz równego traktowania obu płci. Pozostał jednak zwyczaj wręczania kwiatów i upominków, a restauratorzy i instytucje kultury prześcigają się w przygotowaniu specjalnych ofert na ten dzień.

– Myślę, że dla każdej kobiety miły jest fakt bycia uhonorowaną i wyróżnioną – mówi 25-letnia Marta. – Musimy przyznać, że nie żyjemy na co dzień otwarcie takimi emocjami, jakie towarzyszą nam w Dniu Kobiet czy w Dniu Zakochanych. Żyjemy teraz w zbyt dużym pędzie, żeby częściej takie okazje celebrować. Dlatego 8 marca jest przyjemnym dniem, w którym kobiety mogą poczuć się wyjątkowo.