500 plus to za mało? Czas na podwyżkę? [SONDA]

Rodzina 500 plus to program realizowany w Polsce od 1 kwietnia 2016. Na czym polega? Ma pomóc rodzinom w wychowywaniu dzieci poprzez comiesięczne świadczenia na każde dziecko w wysokości 500 złotych.

— W skali państwa 500 plus to bardzo duży wydatek, ale paradoksalnie w odniesieniu do trudnej sytuacji wielu kobiet o niskich dochodach, to niestety ciągle zbyt mało — przyznał w rozmowie z Business Insider Polska były minister finansów Paweł Wojciechowski.

Program kosztuje obecnie około 40 miliardów złotych rocznie.
Co jednak ciekawe, specjalista powołuje się na raport Centrum Analiz Ekonomicznych, który wskazuje, że w ramach programu do grupy rodzin z dziećmi o najwyższych dochodach trafia 25 procent tej kwoty. Za to do osób, będących wśród 20 procent gospodarstw o najniższych dochodach, trafia mniej niż połowa tego — 12 procent.

— To świadczy o tym, że beneficjentami tego programu nawet w większym stopniu są osoby o wysokich zarobkach i dlatego nie dochodzi do zmniejszania nierówności. A przecież głównym celem polityki społecznej powinno być wyrównywanie szans, zmniejszanie nierówności, ochrona ryzyka socjalnego powstałego nie z własnej winy — mówił Wojciechowski w rozmowie z Business Insider Polska.

Były minister finansów zwrócił również uwagę na inny problem: — Są raporty, które pokazują, że program 500 plus doprowadził do dezaktywizacji ok. 100 tys. kobiet. Dobrze byłoby, gdyby faktycznie powstał raport, który po 5 latach dokonałby podsumowania programu 500 plus i ewentualnie wskazał kierunki modyfikacji, jeśli są potrzebne. Szkoda, że takiej dyskusji wokół 500 plus praktycznie nie ma.

Paweł Wojciechowski zauważa, że wraz ze zmianami kulturowymi, częściej mamy do czynienia z tak zwanym świadomym macierzyństwem.

— A skoro tak, to jeśli państwo chce promować dzietność, to powinno wychodzić naprzeciw oczekiwaniom kobiet, aby temu świadomemu wyborowi sprzyjać. Wśród tych oczekiwań są nie tylko transfery, ale przede wszystkim możliwość pogodzenia macierzyństwa z pracą, zapewnienie bezpłatnej opieki prenatalnej, czy żłobków — mówił ekspert.

Wojciechowski przypomina o trzech celach, które miały przyświecać programowi 500 plus — poprawa sytuacji demograficznej, redukcja ubóstwa i inwestycja w rodzinę.

Jak zatem jego zdaniem usprawnić działanie systemu i uczynić go bardziej efektywnym?

— Przy tym samym budżecie można osiągnąć dużo więcej w realizacji tych samych celów, które ma od początku realizować 500 plus. Wystarczy wprowadzić progi dochodowe i te "zaoszczędzone pieniądze" można przeznaczyć na trzy rodzaje wydatków — stwierdził Wojciechowski w rozmowie z Business Insider Polska.

Jakich wydatków?

— Po pierwsze na podniesienie tego świadczenia do 800 zł dla osób o średnich i niższych dochodach. Po drugie na wsparcie kobiet matek lub tych planujących macierzyństwo, np. na usługi, które umożliwią im kontynuowanie pracy takie jak żłobki. I po trzecie na wachlarz świadczeń niepieniężnych dla biednych rodzin, które rzeczywiście trafią do dzieci: począwszy od wyprawek przy urodzeniu dziecka, pieluch, środków czystości, poprzez bezpłatne książki, komputery, dofinansowanie wakacji dla dzieci itp. — wylicza Paweł Wojciechowski.

— Takie rozwiązania są praktykowane w większości państw rozwiniętych, gdzie dzietność jest na wyższym poziomie niż w Polsce, ponieważ z badań naukowych wynika, że kluczowym czynnikiem dla zwiększenia dzietności jest wspieranie łączenia pracy kobiet z macierzyństwem — dodaje ekspert

I podsumowuje: — Państwu powinno zależeć na debacie okresowej wokół sztandarowych programów społecznych i polityk, a właściwym instrumentem są właśnie okresowe raporty. Szkoda, że rząd takiego raportu ani nie przygotował, ani nie zamierza przygotowywać, a każdy raport niezależnych ekonomistów traktuje jako atak na 500 plus.