Jak uchronić się przed wirusowym zapaleniem wątroby?

Wirusowe zapalenia wątroby są chorobami wywołanymi przez hepatotropowe wirusy: HAV, HBV, HCV, HDV, HEV, a także HGV, TTV, które powodują stan zapalny wątroby. Wirusy HAV 
i HEV szerzą się drogą pokarmową, pozostałe — drogą naruszenia ciągłości tkanek, zwaną drogą krwi lub drogą parenteralną. Najczęściej notuje się zakażenia wywołane przez wirusy: HCV, HBV i HAV.

Ze względu, że wirus HAV, wywołujący zachorowanie WZW typ A ( tzw. choroba brudnych rąk) wydalany jest z kałem, zakażenie szerzy się drogą pokarmową głównie przez zakażone produkty żywnościowe (zwłaszcza warzywa, owoce, owoce morza, nie poddane skutecznej obróbce termicznej), a także przez wodę zakażoną przez osoby wydalające wisusa HAV. Do zakażenia może również dochodzić drogą kontaktów seksualnych.

Prawdopodobieństwo zakażenia wirusem HAV wzrasta podczas wizyt w krajach endemicznego występowania choroby, tj. w rejonie basenu Morza Śródziemnego, krajach Europy Wschodniej i Rosji oraz w krajach rozwijających się. W Polsce od kilku lat również notuje się wzrost zachorowań na WZW typu A.

Do zakażenia wirusem HBV i HCV najczęściej dochodzi przy naruszeniu ciągłości tkanek – skóry lub błony śluzowej i wprowadzeniu krwi zakażonej (nawet w niewielkiej ilości). Naruszenie ciągłości tkanek może być związane z zabiegani medycznymi, niemedycznymi lub przypadkowe.

Do zabiegów medycznych zaliczyć należy przetaczanie krwi, przeszczepianie tkanek zakażonych wirusem HBV lub HCV, dokonywanie zabiegu niesterylnym zakażonym sprzętem m.in. strzykawką, igłą, sprzętem do endoskopii itp.

Do niemedycznych zabiegów zaliczyć można wstrzykiwanie dożylnie środków uzależniających, tatuowanie, zabiegi rytualne lub kosmetyczne 
(tj. iniekcje, przekłuwanie uszu, nakłuwanie skóry, wstrzykiwanie preparatów ujędrniających, barwiących lub innych niewiadomego pochodzenia), dokonywane niesterylnym, zakażonym sprzętem. Ponadto zakażenie może szerzyć się przez ścisły kontakt, zwłaszcza kontakt seksualny, szczególnie homoseksualny.

W Polsce, w ramach profilaktyki zdrowotnej przeciw WZW typu B, wprowadzono obowiązkowe szczepienia ochronne, którymi objęte są wszystkie dzieci, osoby ze styczności 
z osobami zakażonymi HBV oraz osoby zakażone HCV, a także osoby szczególnie narażone na zakażenie (pracownicy opieki medycznej). Wprowadzono obowiązkowe badanie krwi potencjalnych dawców, które ma na celu eliminację zakażonych i podejrzanych o zakażenie HBV, HCV spośród kandydatów na dawców krwi i narządów.

W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się zakażenia, 
w ramach szczepień zalecanych, realizowane są szczepienia osób innych niż wyżej wymienione. Natomiast przed WZWC (wirus HCV) nie ma żadnej szczepionki.

Przed zakażeniami wirusami wywołującymi zachorowania na WZW, oprócz szczepień ochronnych przeciw WZW typu A, WZW typu B, które są najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniom wirusem HAV i HBV, musimy świadomie chronić się sami. Jak to zrobić?

Zgłębianie wiedzy na temat profilaktyki wirusowego zapalenia wątroby oraz poddawanie się badaniom profilaktycznym jest niezmiernie ważne, gdyż zakażenia często przebiegają w sposób utajony, przez lata skrycie niszcząc wątrobę. Przestrzeganie zasad higieny oraz unikanie ryzykownych zachowań może nas uchronić przed tą chorobą.

Na ograniczanie szerzenia się zakażeń WZW typ A ogromny wpływ ma utrzymanie i poprawa warunków sanitarnych, przestrzeganie zasad higieny osobistej (zwłaszcza częste mycie rąk), higieny środowiska (sposób usuwania nieczystości płynnych i stałych) oraz higiena przygotowywania środków i produktów spożywczych.

Przeciw zakażeniom wywołanym przez wirusy HAV istnieje szczepionka, dlatego szczególnie przed wyjazdem na tereny o wysokiej endemiczności WZW, gdzie jest niski poziom higieny, zaleca się szczepić przeciw WZW typu A. Dodatkowo, należy unikać picia wody z niewiadomego źródła oraz spożywania potraw bez obróbki termicznej (bezpośrednio przed spożyciem), spożywania niemytych owoców i warzyw.

W ramach profilaktyki przed zakażeniami WZW szerzącymi się droga krwionośną, oprócz szczepień ochronnych, należy unikać ryzykownych działań i zachowań, w trakcie których może dochodzić do kontaktu z krwią innych osób. Pamiętajmy, że każdy zabieg naruszający ciągłość skóry przeprowadzony niesterylnym narzędziem, które miało kontakt z krwią innej osoby lub z użyciem preparatu niewiadomego pochodzenia stanowi potencjalne ryzyko zakażenia.

Przy kontaktach seksualnych z osobami zakażonymi lub przygodnie poznanymi również może dojść do zakażenia, dlatego należy stosować prezerwatywy.

Podmioty lecznicze oraz osoby inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych (fryzjerzy, kosmetyczki, tatuażyści), przy wykonywaniach, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, są obowiązane do wdrożenia i przestrzegania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. Jednak zawsze warto motywować personel do ścisłego ich przestrzegania.

Bardzo ważnym jest możliwość uodpornienia się przed zakażeniami wirusem HAV i HBV 
w ramach zalecanych szczepień ochronnych, szczególnie, jeśli planujemy podróże lub pracujemy 
w zawodach, przy wykonywaniu których narażeni jesteśmy na zakażenie oraz decydując się na zabiegi z naruszeniem ciągłości tkanki.