Autor zdjęcia: Krystyna Hołody
Przed nami magiczny czas Wigilii oraz Świąt Bożego Narodzenia. Czas ofiarowywania i przyjmowania. Rodzinnych spotkań; wspominania tych, których nie ma przy świątecznym stole. W naszej rodzinie tradycyjnie czytamy wówczas choćby fragment wiersza „Pamiątka tułaczki naszej. Opłatek w 1914 – 1918 r. Wspomnienie wygnańców polskich”.
Kartka z tym wierszem Adama Habdanka jest u nas blisko od stu lat. Wygląda niepozornie: oprawiona w drewnianą ramkę strona gazety z 1918 roku, na której czas odcisnął swe piętno. Jednak w mieszkaniu rodziców wisi na honorowym miejscu, gdyż jest cenną pamiątką dramatycznej młodości moich dziadków ze strony ojca, Ludwika i Józefy Gimbutt.
Obydwoje byli urodzonymi na Litwie poddanymi cara rosyjskiego. On przyszedł na świat w 1883 roku w majątku Piekiełko (okolice Kowna ). Ona, Józefa z Korzeniowskich, urodziła się w 1892 roku w Mejszegole, niewielkiej wsi pod Wilnem.
Pierwszy raz spotkali się w 1909 roku. Ludwik, wówczas dwudziestosześcioletni młodzian, już wzięty szewc, był przystojnym brunetem z bujną czupryną i podkręconym do góry wąsem. Za poruczeniem mieszkającego w Mejszegole kuzyna, miał wziąć miarę na sznurowane kozaczki dla urodziwej, siedemnastoletniej Józefy. Widać zarówno nóżka, jak i jej właścicielka, bardzo przypadły dziadkowi do gustu, bowiem już kilka miesięcy później stanęli na ślubnym kobiercu.
Młodzi małżonkowie zamieszkali w Mejszegole. Jednak wkrótce wybucha pierwsza wojna światowa, której wichry rzuciły ich z dala od ziem rodzinnych (Ukraina, Niemcy). Jej koniec przyniósł im kres wygnańczej tułaczki i spokojne życie w odrodzonej po latach zaborów Rzeczpospolitej Polskiej.
Osiedlili się na umiłowanej Wileńszczyźnie. Mieszkali w Wilnie, Piekieliszkach, Duksztach Pijarskich oraz Mejszegole. W tym też czasie przyszły na świat ich dzieci. Mój ojciec Tadeusz, urodzony w 1933 roku, był najmłodszy z piątki rodzeństwa.
Osiedlili się na umiłowanej Wileńszczyźnie. Mieszkali w Wilnie, Piekieliszkach, Duksztach Pijarskich oraz Mejszegole. W tym też czasie przyszły na świat ich dzieci. Mój ojciec Tadeusz, urodzony w 1933 roku, był najmłodszy z piątki rodzeństwa.
Kolejna zawierucha wojenna znowu przynosi ogromne zmiany. Dziadkowie nie chcieli żyć pod rządami Rosjan. W 1946 roku, podobnie jak tysiące innych repatriantów „zza Buga”, postanowili budować swój dalszy los w nowej Polsce. To była dramatyczna decyzja. Musieli opuścić rodzinną ziemię, mogiły bliskich, zostawić część dobytku.
Moja mama Władysława z domu Daniszewska, której rodzina także była w tym transporcie, często wspomina zarówno szczęśliwe dzieciństwo oraz młodość na umiłowanej Wileńszczyźnie, jak i bolesne z nią rozstanie. Miała wówczas osiemnaście lat; dziś blisko dziewięćdziesiąt, ale wciąż pamięta, że gdy pociąg ruszył, to w wagonach był „ jeden wielki płacz…”.
Moja mama Władysława z domu Daniszewska, której rodzina także była w tym transporcie, często wspomina zarówno szczęśliwe dzieciństwo oraz młodość na umiłowanej Wileńszczyźnie, jak i bolesne z nią rozstanie. Miała wówczas osiemnaście lat; dziś blisko dziewięćdziesiąt, ale wciąż pamięta, że gdy pociąg ruszył, to w wagonach był „ jeden wielki płacz…”.
Przez łzy śpiewano
Żegnaj Wilno ukochane; Piękne ponad cały świat;
Tum się rodził, tu wychował, Tu wspomnienia z młodych lat.
Część jej (ich) serca została tam na zawsze…
Żegnaj Wilno ukochane; Piękne ponad cały świat;
Tum się rodził, tu wychował, Tu wspomnienia z młodych lat.
Część jej (ich) serca została tam na zawsze…
Zrozumiałam tą nostalgiczną tęsknotę, gdy kilka lat temu w gronie bliskich i znajomych odwiedziłam magiczne Wilno. Byliśmy zachwyceni i poruszeni, gdy spacerowaliśmy urokliwymi uliczkami grodu nad Wilią; klęczeliśmy przed obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej czy szeptaliśmy modlitwy za zmarłych na Rossie. A gdy na Górze Trzech Krzyży śpiewaliśmy pieśń naszych przodków, to wzruszenie łamało nam głos.
Żegnaj Wilno ukochane - pieśń polskich repatriantów w wykonaniu Kapeli Wileńskiej
Przybywszy „na Prusy”, dziadkowie początkowo osiedlili się w okolicach Węgorzewa, a ostatecznie Lidzbarka Warmińskiego, w którym zmarli na przełomie lat 70-tych i 80- tych XX wieku. Przeżywszy wspólnie 65 lat, doczekali się gromadki wnuków i prawnucząt.
Po śmierci rodziców pamiątką zaopiekował się mój tata. W przyszłości będę to ja, a potem mój syn.
Po śmierci rodziców pamiątką zaopiekował się mój tata. W przyszłości będę to ja, a potem mój syn.
Jako nastolatka wielokrotnie czytywałam babci „Wspomnienie wygnańców …”. Pamiętam, że za każdym razem była bardzo wzruszona.
Choć obecnie ten wiersz może wydawać się prosty i ckliwy, to dla polskich wygnańców z początków minionego stulecia był uosobieniem ich tęsknot oraz pragnień. A może jednak i dziś jest nadal aktualny?
Osobiście – zwłaszcza gdy patrzę na puste miejsce przy wigilijnym stole – ze ściśniętym sercem myślę sobie, że historia jakby zatoczyła koło. Bo przecież i teraz w wielu naszych domach są współcześni „wygnańcy”, którzy – choć z odmiennych przyczyn, w innej sytuacji – też wyruszyli w swoją „podróż w nieznane” i z dala od rodziny, ojczyzny, budują dalszą przyszłość. Może oni również przeżywają podobne emocje…?
Choć obecnie ten wiersz może wydawać się prosty i ckliwy, to dla polskich wygnańców z początków minionego stulecia był uosobieniem ich tęsknot oraz pragnień. A może jednak i dziś jest nadal aktualny?
Osobiście – zwłaszcza gdy patrzę na puste miejsce przy wigilijnym stole – ze ściśniętym sercem myślę sobie, że historia jakby zatoczyła koło. Bo przecież i teraz w wielu naszych domach są współcześni „wygnańcy”, którzy – choć z odmiennych przyczyn, w innej sytuacji – też wyruszyli w swoją „podróż w nieznane” i z dala od rodziny, ojczyzny, budują dalszą przyszłość. Może oni również przeżywają podobne emocje…?
Niech magia Nocy Wigilijnej obejmie ich wszystkich serdecznym wspomnieniem …. Wszystkiego dobrego!
Opracowanie: Krystyna Hołody
Komentarze (8)
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Zaloguj się lub wejdź przez
KOT #1888645 | 195.136.*.* 22 gru 2015 20:11
Bardzo ładny artykuł Pani Krystyno. Moi dziadkowie również pochodzą z okolic Wilna, często wspominała Babcia o Mejszegole o Rudziszkach. Super niech Pani pisze jak najdłużej o takich losach naszych rodaków. Wesołych Świąt Pani Krystyno.
Ocena komentarza: warty uwagi (7) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
braniewianka #1888944 | 82.177.*.* 23 gru 2015 07:07
Wzruszyłam się czytając te wspomnienia. Moi Rodzice również pochodzili z okolic Wilna i często w domu "pojawiały się" podobne wspomnienia. Spokojnych i szczęśliwych Świąt Pani Krystyno! SZANUJMY WSPOMNIENIA!
Ocena komentarza: warty uwagi (5) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
Tutejszy #1889374 | 81.15.*.* 23 gru 2015 19:18
Aż miło poczytać. Moi Rodzice (oboje już nieżyjący) pochodzą z okolić Książęcego Miasta Troki. Matka urodziła się w Wornikach, Ojciec w Miciewszczyźnie, oboje grubo przed wojną. Na "Ziemie Wyzyskane" wyjechali dopiero w 1956 roku (druga fala repatriacji). Ja urodziłem się w Górowie w latach 60-tych jako najmłodsze dziecko w rodzinie, ale ciągnie mnie na Wileńszczyznę jakaś nieznana siła. Ciągnie... ale nie znalazłem jeszcze w sobie odwagi aby tam pojechać. W Trokach na starym cmentarzu nad jeziorem są pochowani moi Dziadkowie ze strony Ojca. Chciałbym odwiedzić ich groby, ale jakoś nie nabrałem jaszcze odwagi. Nigdy nie byłem w swoich rodzinnych stronach. dzięki Pani artykułom wzbiera we mnie ta siła. Jak tylko będzie organizowany kolejny wyjazd to jadę z Wami. Pozdrawiam Panią serdecznie.
Ocena komentarza: warty uwagi (13) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
cde #1889883 | 178.235.*.* 24 gru 2015 21:45
Też mam w planie odwiedzenie Mejszagoły i okolic. Chciałbym pojechać sam ( nie z wycieczką), Wtedy mógłbym zwiedzić te miejsca, w których bywał, urodzony w Mejszagole, Tata. Nie byłbym uzależniony od programu wycieczki. Na cmentarzu mejszagolskim pochowany jest mój dziadek, Babci brat był organistą w tutejszym kościele. Odwiedziłbym Suderwę, Dukszty, Korwie, miejsce po Kieciszkach, których już nie ma. Tam mieszkał Tata z siostrą i Babcia, która po śmierci dziadka ponownie wyszła za mąż.
Ocena komentarza: warty uwagi (4) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)