Czy tunel "stanie się" zabytkiem?

My, mieszkańcy Ełku i ludzie związani z Ełkiem, w związku z planowaną budową trasy Rail Baltica i anonsowaną likwidacją tunelu prowadzącego do dworca kolei wąskotorowej w Ełku zwracamy się do Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych oraz władz Miasta Ełku o podjęcie wspólnych działań na rzecz zachowania zabytkowego tunelu — apeluje Towarzystwo Miłośników Ełku.

Jak już pisaliśmy, pod koniec ubiegłego roku PKP PLK ogłosiły przetarg na modernizację peronów, torów, budowę nowego przejścia podziemnego na stacji w Ełku. Prace mogą rozpocząć się jeszcze w tym roku. Ich szacowana wartość to około 700 mln zł.

Jednym z elementów inwestycji będzie budowa nowego, dłuższego przejścia podziemnego. Obecnie istnieją bowiem dwa. Pierwszy z nich prowadzi na perony. Z kolei drugi łączy dworzec i centrum Ełku ze stacją wąskotorówki i osiedlem Zatorze.

— Powstanie nowy, 110 metrowy tunel w miejsce dwóch obecnie istniejących — mówił podczas konferencji zapowiadającej inwestycję poseł Wojciech Kossakowski. — Zwiększy to komfort i bezpieczeństwo pasażerów. Perony zostaną podniesione i poszerzone, powstaną też wiaty.

Nowy tunel będzie dłuższy od obecnie istniejącego aż o około 70 metrów. Jak przekonują inwestorzy na jego powstaniu zyskają m.in. mieszkańcy osiedla Zatorze, bo zapewni im bezpieczne i szybsze dojście do centrum miasta.
Niestety w planach inwestycji mowa jest tylko o jednym tunelu. Obrony tunelu prowadzącego na Wąski Tor podjął się dr Stefan Marcinkiewicz i Towarzystwo Miłośników Ełku.

Jak przekonują tunel prowadzący do Ełckiej Kolei Wąskotorowej został zbudowany w latach 1913-1914 jako integralna część inwestycji związanej z koleją wąskotorową. Ponadstuletni tunel jest unikatową budowlą inżynierską na skalę ogólnopolską, a nawet może europejską. Stanowi nieodłączną część dworca kolei wąskotorowej w Ełku, obecnie siedzibą Muzeum Historycznego w Ełku.

Problem w tym, że o ile ełcka wąskotorówka została uznana za zabytek, to tunel nie jest wpisany ani do rejestru ani do ewidencji zabytków. Stąd wniosek Towarzystwa Miłośników Ełku do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, aby zrobić to teraz.

— Moim zdaniem ten tunel powinno przejąć miasto i włączyć do Muzeum, tak aby stanowiło to jedną całość z wąskotorówką — przekonywał podczas jednej z miejskich komisji ełczanin Stefan Marcinkiewicz.

TME zbierało podpisy pod "ocaleniem" tunelu. Pod petycją podpisały się 363 osoby. Została ona przekazana do spółki PKP.

Jak dodaje Stefan Marcinkiewicz, przed decyzją o zasypaniu tunelu nie została wykonana żadna ekspertyza. Dlatego, jego zdaniem, bezpodstawny jest argument zwolenników zburzenia konstrukcji, że będą po niej jeździły ciężkie ładunki.

— Ciężkie pociągi już tędy jeździły i jeżdżą do dziś — dodaje Stefan Marcinkiewicz.

Jaka jest sytuacja "właścicielska" tunelu? Jego właścicielem jest Skarb Państwa, a w użytkowaniu teren ten mają Polskie Koleje Państwowe. Podczas dyskusji pojawiały się pomysły, aby miasto przejęło tunel. Jednak jak wyjaśniała Marta Herbszt, naczelnik wydziały planowania przestrzennego i gospodarki nieruchomościami, miasto co najwyżej może wziąć na siebie obowiązek, a co za tym idzie i koszty związane z utrzymaniem tunelu. Jego właścicielem i tak się nie stanie.

Jak do pomysłu Towarzystwa Miłośników Ełku o wpisanie tunelu do rejestru zabytków odniesie się konserwator? Na odpowiedź TME wciąż czeka.

Projektanci linii Rail Baltica na etapie planowania inwestycji zaproponowali jego zasypanie, bo to było najprostsze rozwiązanie i pozwalał na to stan prawny (tunel nie był objęty ochronną - red.). Czy decyzja Konserwatora może pokrzyżować plany budowniczych?
Do tematu wrócimy.

Ełcka Kolej Wąskotorowa
Projekt budowy linii wąskotorowej powstał w 1905 roku na zlecenie ówczesnego starosty Carla Suermondta. Linia miała prowadzić z Ełku, pokonując rzekę Ełk, przesmykiem pomiędzy jeziorami: Ełckim i Selment Wielki, dalej przez Regielnicę i Kałęczyny do Lasek Małych. Tutaj linia rozdzielała się na dwie trasy — jedna prowadziła przez Sypitki, Pisanicę i Kalinowo do granicznego Turowa, druga natomiast do wsi Zawady Tworki nad jeziorem Rajgrodzkim.
Linię budowano w latach 1910-1913 metodą kroczącą, a więc stosunkowo wolną, ze względu na duży zakres robót ziemnych i budowę obiektów inżynieryjnych. W październiku 1913 roku odbyło się uroczyste otwarcie ruchu na trasie Ełk — Laski — Borzymy i odgałęzieniu Laski — Zawady Tworki. Dwa lata później oddano do użytku odcinek z Borzym do Turowa. Linię obsługiwały 4 dwuosiowe parowozy oraz 42 wagony, w tym 2 pocztowo-bagażowe i 5 osobowych. Trakcja parowa utrzymała się do 1968 roku, po czym zastąpiono ją lokomotywami spalinowymi, natomiast w 1995 roku wprowadzono tzw. tramwaje szynowe.
Ełk znajduje się w gronie zaledwie kilku miast w Polsce posiadających ten niezwykły środek lokomocji, wpisany w całości do rejestru zabytków. Obecnie kolejka jest linią jednotorową o szerokości 750 mm i długości całkowitej 48 km, biegnącą z Ełku do Turowa z odgałęzieniem w Laskach Małych o długości 10 km do Zawad. Wyjątkowość toru ełckiego polega na jego połączeniu z torem szerokim. Specjalna technika umożliwia przejazd na wąskim torze dużych wagonów normalnotorowych.
powiat.elk.pl