35-lecie Teatru Ruchu i Dźwięku IOTA

W gminie Wydminy ma siedzibę Teatr IOTA, o czym część społeczności gminy dobrze wie, bo śledzi jego działania, niektórzy o tym wiedzą tylko ze słyszenia, znajdą się też pewnie tacy, którzy niniejsze info przyjmą z zaskoczeniem.

Teatr potocznie kojarzy się z dużym budynkiem w wielkim mieście, gdzie kilka razy w tygodniu prezentuje się sztuki sceniczne, ku refleksji, też ku rozbawieniu, czyli dramaty i komedie oraz formy pośrednie. Ale teatr to przede wszystkim idea spotkania aktora i widza, może odbywać się w różnych miejscach, w salach, ale również w przestrzeni otwartej - wśród różnych jego wydań jest także teatr autorski, który rodzi się z osobistej pasji twórców, z potrzeby widzenia świata, czyli siebie i innych poprzez własną myśl i osobnicze doświadczenie.

Nasz teatr wędrowny pod gołym niebem Europy
Teatr IOTA w ciągu 35 lat spotykał się z widzami w różnych przestrzeniach, zatem w salach, ale też w formie prezentacji plenerowych. Rozrzut geograficzny prezentacji jest rozległy, w skali krajowej granice wyznaczają: na zachodzie Wrocław, na wschodzie Suwałki i Zamość, na północy Świnoujście, Gdynia, Gołdap, a na południu Kraków i Katowice. I wiele miejscowości pomiędzy nimi, m.in. Warszawa, Konstancin-Jeziorna, Połczyn Zdrój, w tym miasta naszego regionu: Ełk, Giżycko, Lidzbark Warmiński, Olecko, Ostróda, Olsztyn, Ryn, Węgorzewo, również wsie gminne jak Budry, Jedwabno, Kruklanki, Wilkasy i przede wszystkim Wydminy.

Czasem trzeba było wybrać się gdzieś dalej, za granicę, liczba krajów nazbierała się niemała: Anglia, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Szwajcaria, Szwecja. Były to wyprawy na festiwale, ale jedna była całkowicie odrębna, poprzez swoją peregrynację, z kraju do kraju, bo był to projekt "POD GOŁYM NIEBEM/OUTDOORS", dwie wędrówki teatralne, po 5 tygodni każda, w latach 2008-2009, przejechaliśmy ponad 20 tys. km, grając plenerowy spektakl w 13 krajach, realizowaliśmy to pod hasłem "Z Teatrem IOTA wśród małych ojczyzn Europy".

Chcieliśmy spotykać się z widzami, którzy nie toną w anonimowości typowej dla metropolii. Jak rozdawaliśmy programy teatralne, to rozmawialiśmy przy okazji z ludźmi na ulicy, w kawiarni, w sklepie - mogliśmy poczuć charakter miejsca i spotykanych osób. Ta wędrówka jest naszym niezapomnianym doświadczeniem, z niczym nieporównywalnym.

Teresa wspiera mnie od dawna
Cieszymy się, że wpośród wspierających te wyprawy - obok Ministerstwa Kultury - był też Samorząd Gminy Wydminy, bo w tej gminie od 26 lat mamy siedzibę. A propos czasu, zaczęło się to wszystko w roku 1986, postanowiłem ówcześnie założyć swój autorski teatr pod nazwą Teatr IOTA.

Dlaczego akurat IOTA? Od najmniejszej litery greckiej iota, bo ten teatr, każdy jego projekt zaczyna się zawsze najpierw w mojej głowie, potem dany pomysł rodzi potrzebę znalezienia współpracowników... i zaczyna w tej idei być nas więcej.

W poszczególnych projektach wzięło udział łącznie kilkaset osób, wykonawców spektakli i uczestników warsztatów teatralnych - niektórzy jeden raz, niektórzy wielokrotnie, ale jest osoba, która zawsze w tych projektach uczestniczyła, przy ich powstawaniu współpracowała, współtworzyła je, we wszystkim pod względem organizacyjnym i artystycznym ze mną była - tą osobą jest Teresa Wasilewska-Bieniek, prywatnie towarzyszka mego życia. Jeśli chodzi o gminę Wydminy, to zdarzały się wśród uczestników warsztatów grupy rodzinne, Bałdygowie z Mazuchówki, Żukowscy z Talek, a indywidualne najwytrwalszą uczestniczką jest Sabina Zawadzka z Wydmin.

„Tańce Rodzinne” w Wydminach, Giżycku i Lidzbarku Warmińskim
Pierwsze 9 lat Teatr IOTA miał siedzibę w Katowicach, potem zamarzyło mi się wrócić do moich pieleszy, bo urodziłem się na Mazurach. Znaleźliśmy razem z Teresą siedlisko we wsi Radzie w gminie Wydminy, tutaj można było w amfiteatralnych założeniach terenu realizować przedstawienia plenerowe, mamy tu siedzibę teatru od roku 1995 do dziś. Inauguracyjnym spektaklem było widowisko „Dwoje ludzieńków” według Bolesława Leśmiana, wtedy też rozpoczęła się artystyczna współpraca z rodziną Waraksów z Grądzkich.

W latach 1995-2011 graliśmy latem w Radziach w każdy weekend, były to głównie zdarzenia plenerowe, od 10 lat prezentacje w siedzibie są sporadyczne, bo skupiamy się teraz na kameralnych spektaklach w salach teatralnych, stąd najwięcej prób i pierwsze prezentacje realizujemy w Giżyckim Centrum Kultury, pokazujemy te spektakle także w wydmińskim GOK-u.

Organizacyjnie były różne formuły, od prywatnej działalności artystycznej po wsparcia NGO, najpierw Stowarzyszenia Prospołecznych Inicjatyw Gminy Wydminy, a od roku 2010 poprzez założoną na rzecz teatru Fundację Teatr IOTA. Pomysły artystyczne zrealizowaliśmy również dzięki pomocy instytucji publicznych, wsparć ministerialnych i samorządowych: Gminy Wydminy, Miasta Giżycko, Powiatu Giżyckiego oraz Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie.

W tym roku postanowiliśmy podsumować nasze działania poprzez specjalne wydawnictwo „IOTA w IOTĘ – 35 lat teatru” oraz wystawę „TEATR IOTA – 35 lat działalności”, zapraszamy na wernisaż i wieczór wspomnień teatralnych do naszej siedziby 9 października 2021 r. o godz. 18 oraz na prezentację spektaklu „Tańce rodzinne” 8 października 2021 r, do wydmińskiego GOK-u.
Do zobaczenia.
Zbigniew Waszkielewicz

Zbigniew Waszkielewicz
Absolwent Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie, laureat katowickiej "Złotej Maski" oraz Regionalnej Nagrody Literackiej "Wawrzyn" za książkę "Wujek Ziuniek: na długie zimowe wieczory". Założyciel Teatru Ruchu i Dźwięku IOTA, twórca Międzynarodowych Spotkań Teatru Wizji i Plastyki. Występował w teatrach: Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu (1974-75), im. Jaracza Olsztyn-Elbląg (1975-76), im. Solskiego w Tarnowie (1977), Śląskim im. Wyspiańskiego w Katowicach (1977-83).
(filmpolski.pl)

Fot. Arch. Wojciech Marek Darski