500-lecie luteranizmu na Mazurach. Inauguracja obchodów w Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Giżycku

Najstarsza diecezja ewangelicka na świecie, diecezja mazurska, obchodzi jubileusz 500 lat. Jej powstanie wiąże się z hołdem pruskim w 1525 roku, przy okazji którego książę Albrecht Hohenzollern, dawny wielki mistrz zakonu krzyżackiego, najpierw przyjął tytuł księcia pruskiego, a kilka miesięcy później przeszedł na luteranizm. Wraz z Albrechtem Hohenzollernem nową religię zaczęli wyznawać mieszkańcy Prus.

Po ostatniej wojnie polsko-krzyżackiej w latach 1519-21 katolickie państwo zakonne w Prusach nie miało już racji bytu. Twarda, średniowieczna reguła krzyżacka nie przystawała do realiów nowej epoki.

W samym zakonie rosła opozycja; wielu braci wzywało mistrza do reform. Ostatni mistrz, Albrecht Hohenzollern, który był spokrewniony z królem Zygmuntem Starym, zdecydował, że zostanie lennikiem Polski.

Traktat krakowski został podpisany 8 kwietnia 1525 roku, a dwa dni później na rynku w Krakowie już nie jako wielki mistrz zakonu krzyżackiego, ale jako świecki książę Albrecht złożył hołd polskiemu królowi. Scenę tę po kilku stuleciach uwiecznił na obrazie Jan Matejko.

Pruski władca nie zamierzał poprzestać na byciu polskim lennikiem. By budować nowe, silne państwo, za namową Marcina Lutra postanowił zmienić wyznanie z katolickiego na luterańskie.

Wraz z nową wiarą książę Albrecht wprowadził w Prusach zasadę „czyja władza, tego religia” i zobowiązał do przejścia na luteranizm wszystkich poddanych. Ci, którzy nadal chcieli być katolikami, musieli się wyprowadzić, choćby na sąsiednią Warmię, zarządzaną od XIII wieku przez katolickich biskupów.

— Większość ludzi przystawała na nowe porządki kościelne, które stanowiły reformę społeczeństwa, przyczyniły się do rozwoju oświaty, kultury i ogólnej moralności, a także nowego podejścia do Pisma Świętego — podkreślił biskup ewangelicki diecezji mazurskiej Paweł Hause.

Wyjaśnił, że szczególne znaczenie miało dla ludzi to, że nagle rozumieli modlitwy i Pismo Święte.

— Proszę sobie wyobrazić, jak ludność reagowała na przykład na to, że nabożeństwa odprawiane były w zrozumiałych dla niej językach: polskim, niemieckim czy litewskim — dodał.

Przypomniał, że hołd pruski i wprowadzenie nowego wyznania w Prusach ściśle się ze sobą wiążą, dlatego mazurscy ewangelicy w tym roku świętują 500-lecie powstania diecezji.

Prusy Książęce było pierwszym luterańskim państwem na świecie. Edykt reformacyjny księcia Albrechta datowany jest na 6 lipca 1525 roku, a wprowadzenie na sejmie w Królewcu agendy i porządku kościelnego nastąpiło 10 grudnia 1525 roku.

Obecny kształt diecezji mazurskiej jest inny niż granice państwa księcia Albrechta. Te sięgały w kierunku Pomorza, do Elbląga i Gdańska, natomiast na północy obejmowały obszary, które dziś stanowią obwód królewiecki.

Obecnie diecezja mazurska liczy mniej niż 10 tys. wiernych. Oznacza to, że ewangelicy na Mazurach stanowią diasporę. Gwałtowny spadek ich liczby wiąże się przede wszystkim z ruchami migracyjnymi po II wojnie światowej, kiedy bardzo wielu Mazurów polskiego pochodzenia opuściło te tereny, a Mazury zostały zasiedlone przez ludność napływową wyznania katolickiego. Ewangelicy stanowią teraz mniej niż 1 proc. mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego.

Diecezja mazurska liczy 15 parafii. Jej majątek stanowi blisko 50 budynków sakralnych: kościołów i kaplic. Siedziba biskupstwa mieści się w Kętrzynie. Diecezja mazurska jest jedną z 6 diecezji Kościoła luterańskiego w Polsce.
Źródło: PAP

Wydarzenia jubileuszowe 500-lecia Reformacji w Diecezji Mazurskiej w 2025 roku

10 kwietnia – Olsztyn: Uroczyste nabożeństwo rozpoczynające obchody jubileuszu Reformacji (godz. 17:00).

19 czerwca – Szczytno: Reformacyjny Zjazd Chórów z udziałem chórów parafialnych z całej Polski.

21 czerwca – Pasym: Sesja naukowa poświęcona historii i dziedzictwu Reformacji na Mazurach. Koncert Jubileuszowy z udziałem m.in. Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Bałtyckiej z ,,Symfonią Reformacyjną” F Mendelssohna-Bartholdey’ego.

6 lipca – Mrągowo: Centralne nabożeństwo jubileuszowe z udziałem Biskupa Kościoła, gości ekumenicznych i transmisją w TVP.

10 sierpnia – Kętrzyn: Wielki Koncert Jubileuszowy – Luxtorpeda, Arka Noego i N.O.C – chrześcijański rock, dziecięca radość i współczesne przesłanie wiary w jednym!

10–12 października – Olsztyn: Ogólnopolski Zjazd Młodzieży Ewangelickiej – spotkania, modlitwa, integracja.

17–19 października – Olsztyn: Synod Kościoła – główne obrady kościelne z udziałem delegatów z całej Polski.

31 października – Olsztyn: Uroczyste nabożeństwo reformacyjne w Święto Reformacji.

10 grudnia – Olsztyn: Sesja naukowa o wprowadzeniu Ewangelickiego Prawa Kościelnego w Księstwie.
Źródło: diec-mazurska.luteranie.pl

Historia Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Giżycku

Po raz pierwszy postawiono w Giżycku kościółek drewniany już w czas Reformacji. Dopiero w roku 1633 zbudowano na jego miejscu masywniejszy i większy, murowany Kościół, który niestety spłonął w 1686 roku. Odbudowany dopiero w 1709 roku uległ kolejnemu zniszczeniu w groźnym pożarze, który tym razem ogarnął 2/3 miasta Giżycka. Działo się to w nocy 3 kwietnia 1822 roku. W ciągu 4 godzin w popiół i ruiny zamienionych zostało 205 budynków w całym mieście. Opłakany był stan setek bezdomnych rodzin pogorzelców.

Na odbudowę Kościoła zbierano ofiary przez okres 4 lat. Wreszcie 11 maja 1826 roku został założony kamień węgielny pod budowę nowego Kościoła. Na dokumencie wmurowanym w fundamenty Kościoła znajdują się słowa:
"Boże Wszechmogący, chroń tę świątynię, której budowę rozpoczynamy. Zachowaj ją przez następne stulecia przed podobnym nieszczęściem, jakie tu miało miejsce w nocy 3 kwietnia 1822 roku".

Budowa trwała tylko półtora roku. Wybudowano piękny Kościół w stylu neoklasycystycznym, wg projektu sławnego wówczas w Europie architekta z Berlina Karla Fryderyka Schinkel'a. Uroczystość poświęcenia tej świątyni miała miejsce w niedzielę, dnia 16 września 1827 roku. Odbyły się wtedy dwa nabożeństwa. W czasie pierwszego - w języku niemieckim - kazanie wygłosił budowniczy Kościoła ks. M. Gregorovius. Pół godziny później odbyło się uroczyste nabożeństwo w języku polskim, w czasie którego kazanie wygłosił ks. Pawlik. Razem w uroczystościach wzięło udział 13 księży i tysiące wiernych.

Od roku 1962 Parafia Ewangelicko-Augsburska w Giżycku obejmuje teren miasta Węgorzewa, Wydmin i Pozezdrza w których to miejscowościach regularnie odbywają się nabożeństwa ewangelickie w filialnych kaplicach. Także w kościele giżyckim w każdą niedzielę o godz. 11:00 odbywają się nabożeństwa, zaś w miesiącach od maja do września dodatkowo parafia organizuje nabożeństwa w języku niemieckim o godz. 9:30, dla turystów przebywających w naszym mieście.
Źródło: gizycko.luteranie.pl