Żeglarze zbierają dane o przejrzystości wód w mazurskich jeziorach

Miłośnicy żeglarstwa wspierają naukowców, zbierając dane o przezroczystości wód mazurskich jezior. Podczas swoich rejsów uczestnicy akcji dokonują pomiarów widzialności krążka Secchiego – prostego, skutecznego narzędzia dostarczającego wiarygodnej informacji na temat kondycji ekosystemów wód stojących (limnicznych). Dzięki zaangażowaniu żeglarzy możliwe jest regularne monitorowanie zmian zachodzących w mazurskich akwenach w różnych porach roku - wyjaśnia dr Sebastian Kutyła z Zakładu Ochrony Wód Instytutu Ochrony Środowiska Państwowego Instytutu Badawczego w artykule podsumowującym wyniki ubiegłorocznych badań.

- Żeglarską Akcję Badania Akwenów (ŻABA), obywatelski projekt angażujący żeglarzy w pomiary przejrzystości wód jezior mazurskich, prowadzi Fundacja Żeglarstwo Jest Eko. W tym roku będzie druga edycja. Zebrane dane trafiają do Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego i są wykorzystywane w badaniach nad stanem czystości jezior, zwłaszcza w kontekście eutrofizacji. Jednocześnie udział w akcji to świetny wstęp do rozmowy na temat środowiska naturalnego Mazur i tego co możemy robić, by cieszyć się nim jak najdłużej - informuje Mateusz Hoffmann, koordynator Fundacji.

Na czym polega akcja? Uczestnicy otrzymują zestaw z krążkiem Secchiego i wykonują proste pomiary przejrzystości podczas wędrownych rejsów. Dane przesyłane są online, a uczestnicy otrzymują certyfikaty udziału. Do akcji mogą dołączyć szkoły żeglarstwa, kluby studenckie, organizatorzy rejsów i indywidualni żeglarze – niezależnie od tego, czy pływają przez tydzień, czy całe lato. Do akcji można dołączyć w dowolnym momencie sezonu.

W tym roku do akcji swój udział zgłosiły już szkoły żeglarstwa: Czas na Przygode, CHRIS Turystyka i Rekreacja, Gertis Biuro Turystyki Aktywnej, inicjatywa: Tata na Mazury i studenckie kluby żeglarskie Politechniki Warszawskiej i Szkoły Głównej Handlowej.

- Podczas pierwszej akcji w 2024 roku w ciągu 4 miesięcy zebrano ponad 200 pomiarów, które posłużyły naukowcom do badań nad czystością mazurskich jezior i sposobami ich ochrony. Pomiar wykonywany przy pomocy krążka Secchiego jest prosty, może go wykonać każdy. Biały krążek zanurza się w wodzie i notuje na jakiej głębokości jest on wciąż widoczny. Pomiar w jednym miejscu powie nam o poziomie widoczności wody w danym miejscu i czasie. Kilkadziesiąt lub kilkaset pomiarów w trakcie sezonu żeglarskiego stanowi już jednak ciekawy materiał do wyciągania wniosków dla doświadczonych naukowców - tłumaczy Mateusz Hoffmann z Fundacji.​​​​

Jakie były wnioski z badań w ubiegłym roku?
- Do analizy przezroczystości wody wykorzystano dane zebrane w lipcu, w którym przeprowadzono najwięcej badań, na największej liczbie akwenów. Najwyższą średnią przezroczystością wody, wynoszącą ponad 300 cm, miało jezioro Kirsajty. Z kolei jeziora takie jak Dobskie, Łabap, Roś, Seksty, Boczne charakteryzują się przezroczystościami w zakresie 150-250 cm. Najniższą przezroczystość wody ma Jezioro Sztynorckie, gdzie wartość przezroczystości wynosi około 50 cm - pisze w artykule dr Sebastian Kutyła z Zakładu Ochrony Wód Instytutu Ochrony Środowiska PIB. - Niektóre jeziora, takie jak: Dargin, Mamry, Niegocin i Kisajno wykazują dużą rozpiętość wyników, co może sugerować dużą, miesięczną zmienność warunków środowiskowych (zakwity glonów) panujących w wodach tych zbiorników lub wskazywać na błędnie dokonany pomiar (pomiar dokonany zbyt blisko brzegu lub pomiar dokonany w nieodpowiednich warunkach meteorologicznych – duża fala, opad deszczu.

Podsumowując pierwszy rok działań ŻABA, można stwierdzić, że akcja zakończyła się dużym sukcesem. Wzięło w niej udział wielu pasjonatów żeglarstwa, którzy, mimo braku specjalistycznej wiedzy limnologicznej, przeprowadzili proste, ale cenne pomiary, które dostarczają istotnych informacji o kondycji ekosystemów jeziornych. Udział w badaniach obywatelskich, takich jak te w ramach przedstawionego projektu, daje uczestnikom szansę na pogłębienie swojej świadomości ekologicznej. To również doskonała okazja, by spędzić czas na wodzie, w naukowej atmosferze. Dzięki takim inicjatywom nauka staje się bardziej dostępna, a uczestnicy czują się współtwórcami ważnych odkryć i analiz, które mogą wpłynąć na przyszłość ochrony mazurskich jezior.
KT

Jak wziąć udział w akcji?
Na stronie https://www.zeglarstwojesteko.pl/2025-zeglarska-akcja-badania-akwenow/ znajduje się się formularz zgłoszeniowy. Organizatorzy dodają, że liczba zestawów pomiarowych jest ograniczona, dlatego chętni powinni zgłosić się jak najszybciej. Wszelkie dodatkowe informacje można uzyskać pisząc na maila: na info@zeglarstwojesteko.pl lub dzwoniąc na numer 787 476 559.

​