Prawnik radzi: Ubezwłasnowolnienie

2019-12-02 12:14:50(ost. akt: 2019-12-02 12:35:11)

Autor zdjęcia: Grzegorz Czykwin

To trudne sprawy – dla rodziny, która finalnie decyduje się na taki krok prawny i dla sądu, który musi ze szczególną uwagą i wnikliwością badać zasadność takiego wniosku. Dzisiaj dr Łukasz Chojniak porusza temat ubezwłasnowolnienia.
Każda osoba, która ukończyła 13 lat, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

To szczególnie trudne sprawy — dla rodziny, która finalnie decyduje się na taki krok prawny i dla sądu, który musi ze szczególną uwagą i wnikliwością badać zasadność takiego wniosku. Współcześnie bowiem, przy ugruntowanej doktrynie praw człowieka, opartej na poszanowaniu godności osoby ludzkiej, powszechnie przyjętym w orzecznictwie standardem jest to, że ubezwłasnowolnienie może nastąpić tylko wtedy, gdy jest to podyktowane dobrem osoby chorej i leży w jej interesie. W żadnym wypadku ubezwłasnowolnienie nie może wynikać z interesu wnioskodawcy lub innej osoby. Oprócz zatem stwierdzenia, że osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie cierpi na zaburzenia psychiczne powodujące, że nie może kierować swoim postępowaniem, potrzebne jest ustalenie i ocena, w jaki sposób ubezwłasnowolnienie ma służyć tej osobie, jakie działania potrzebne do realizacji jej interesów nie mogą zostać podjęte w istniejącym położeniu prawnym, czy obecny stan prawny zagraża w jakiś konkretny sposób jej dobru lub wpływa negatywnie na jej interesy i czy w wyniku ubezwłasnowolnienia uzyska lepszą ochronę swoich dóbr (SN IV CSK 587/17).
Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych, które rozpoznają je w składzie trzech sędziów.

Dodatkowo, z uwagi na wagę tych spraw, postępowanie o ubezwłasnowolnienie toczy się obowiązkowo z udziałem prokuratora. Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo a także jej przedstawiciel ustawowy. Jeśli wniosek o ubezwłasnowolnienie został złożony w złej wierze lub lekkomyślnie, sąd orzeka karę grzywny.

Z uwagi na dbałość o dobro osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, należy ją wysłuchać niezwłocznie po wszczęciu postępowania. Wysłuchanie powinno odbyć się w obecności biegłego psychologa oraz — w zależności od stanu zdrowia osoby, która ma być wysłuchana — biegłego lekarza psychiatry lub neurologa. W celu wysłuchania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, sąd może zarządzić nawet przymusowe sprowadzenie tej osoby na rozprawę albo może wysłuchać ją przez sędziego wyznaczonego.
Jeśli z uwagi na stan, w jakim znajduje się osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie można się z nią porozumieć, stwierdza się to w protokole po wysłuchaniu biegłego lekarza i psychologa uczestniczących w posiedzeniu.

Jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania, ustanowić dla niej doradcę tymczasowego, gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub mienia. W konsekwencji, osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego, ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych na równi z osobą ubezwłasnowolnioną częściowo.

Osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez biegłego lekarza psychiatrę lub neurologa, a także psychologa. Opinia biegłego oprócz oceny stanu zdrowia psychicznego lub zaburzeń psychicznych albo rozwoju umysłowego osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, powinna zawierać umotywowaną ocenę zakresu jej zdolności do samodzielnego kierowania swoim postępowaniem i prowadzenia swoich spraw, uwzględniającą postępowanie i zachowanie się tej osoby.

Postępowanie dowodowe powinno ustalić przede wszystkim stan zdrowia, sytuację osobistą, zawodową i majątkową osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, rodzaj spraw wymagających prowadzenia przez tę osobę oraz sposób zaspokajania jej potrzeb życiowych.

W postanowieniu o ubezwłasnowolnieniu sąd orzeka, czy ubezwłasnowolnienie jest całkowite, czy też częściowe i z jakiego powodu zostaje orzeczone. Dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje ona jeszcze pod władzą rodzicielską.

Dr Łukasz Chojniak
Adwokat, założyciel i partner w Kancelarii Chojniak i Wspólnicy Adwokaci Sp. p.

Komentarze (2) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.

Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych

Zaloguj się lub wejdź przez FB

  1. Xxx #2828446 | 5.173.*.* 2 gru 2019 12:49

    Bzdura... no chyba że nie obowiązuje wszystkich jak to w sądach olsztyńskich bywa. Była teściowa ubezwlasnowolnila swojego syna, bo rentę która dostawał chciał sobie odkładać, bądź kupić sobie coś. Załatwiła mu papiery i biednego ubezwlasnowolnila. C. Jaki on miał żal...

    Ocena komentarza: warty uwagi (3) odpowiedz na ten komentarz

  2. ? #2828935 | 185.138.*.* 3 gru 2019 09:38

    A czy jest jakiś prosty i szybki sposób na ubezwłasnowolnienie niektórych polityków. Chodzi mi o to aby odzyskali prawo decydowania o sobie i swoich decyzjach.

    Ocena komentarza: warty uwagi (8) odpowiedz na ten komentarz