Zagubiony, ale zastrzeżony. Rośnie świadomość potrzeby ochrony własnej tożsamości

W ubiegłym roku, Polacy w bankach zastrzegli ponad 150 tysięcy skradzionych i zgubionych dokumentów. Wśród nich były dowody osobiste, paszporty i prawa jazdy. To rekordowa liczba w całej historii Systemu dokumentów zastrzeżonych.

System dokumentów zastrzeżonych Związku Banków Polskich to ogólnopolska baza milionów skradzionych i zagubionych dokumentów. Chroni przed wyłudzeniami z użyciem cudzej tożsamości.

Zastrzegać dokumenty powinni wszyscy — nie tylko klienci banków. To najważniejszy krok, który trzeba zrobić natychmiast, gdy utracimy np. dowód osobisty, paszport czy prawo jazdy. W kilka minut dane trafiają do wszystkich banków, operatorów telefonii komórkowych oraz tysięcy innych firm korzystających z systemu.

Z najnowszego raportu o dokumentach infoDOK opublikowanego przez Związek Banków Polskich wynika, że w tym samym okresie z banków próbowano wyłudzić 5,4 tys. kredytów na łączną kwotę ponad 361 milionów złotych.

— Rośnie świadomość potrzeby ochrony własnej tożsamości oraz znajomość narzędzi, które służą zabezpieczeniu się przed wykorzystaniem naszych danych do celów przestępczych. Wśród nich jednym z najważniejszych jest System dokumenty zastrzeżone. Wystarczy zgłosić utracony dokument w jednym banku, aby w ciągu kilku minut informacja o tym trafiła do wszystkich uczestników systemu – a nie są to tylko banki, ale także firmy pożyczkowe, operatorzy telefonii komórkowych i wiele innych. Taki dokument po zastrzeżeniu staje się dla przestępców w zasadzie bezużyteczny – powiedział Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich, cytowany w komunikacie prasowym.

Jak twierdzi wiceprezes Dariusz Kozłowski, Centrum Prawa Bankowego i Informacji ZBP, spadek liczby wyłudzanych kredytów wiąże się bezpośrednio ze wzrostem liczby dokumentów zastrzeżonych. Takie wyłudzanie staje się bowiem znacznie bardziej ryzykowne dla przestępców.

Z przedstawionych danych wynika, że od 2003 roku ponadczterokrotnie wzrosła liczba zastrzeżonych dokumentów tożsamości, jednocześnie ponadtrzykrotnie spadła liczba przestępstw związanych z posługiwaniem się dokumentami innej osoby. Wzrost liczby zastrzeżeń oznacza więc spadek przestępczości.

Kasia Libert, licealistka z Olsztyna, pilnuje swoich dokumentów jak oka w głowie. — Raz myślałam, że zgubiłam, ale okazało się, że zostawiłam w szafce w szkole — opowiada. — Gdybym jednak je zgubiła, natychmiast zgłosiłabym to w urzędzie.

Pani Weronika Wiśniewska, rencistka, też wiedziałaby, co zrobić w takiej sytuacji. — Na szczęście nigdy mi się to nie zdarzyło. Boję się zgubić dowód, żeby na mnie nie wzięli jakichś pożyczek — mówi.

Co więc trzeba zrobić, jeśli zorientujemy się, że zgubiliśmy dowód osobisty? — Wtedy udajemy się osobiście do najbliższego organu gminy, który wyda nam zaświadczenie o utracie tego dokumentu— informuje Janina Wanagiel, kierownik Referatu Dowodów Osobistych Urzędu Miasta w Olsztynie. — Jeśli jesteśmy na przykład w Warszawie i zgubiliśmy dowód, to w tamtejszym urzędzie zgłaszamy jego utratę, mimo że wystawcą dowodu jest prezydent Olsztyna.

A co, jeśli chcemy kradzież zgłosić przez internet? — Jeśli mamy profil zaufany lub podpis elektroniczny, możemy skorzystać z Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej — odpowiada Janina Wanagiel. — Za pośrednictwem platformy e-PUAP wypełnimy specjalny formularz.

I dodaje, że tej czynności cofnąć nie można. — Jeśli zgłosiliśmy utratę bądź uszkodzenie dowodu, już nie możemy się z tego wycofać — podkreśla. — Trzeba wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego. Pamiętajmy, że fotografia nie może być starsza niż pół roku. Złożenie formularza jest bezpłatne.

Mieszkańcy Olsztyna tracą dowody na potęgę. Tylko w styczniu tego roku zarejestrowano 66 utrat dowodów. — Najwięcej gubimy w poniedziałki i w wakacje — zauważa Janina Wanagiel.

Jak podaje, w ubiegłym roku utraciliśmy w Olsztynie 2176 dowodów osobistych, co stanowi 11, 5 proc. w stosunku do 18 999 złożonych nowych wniosków o dowód. Najwięcej w okresie od lipca do września. Najmniej — w ostatnim kwartale roku.

Jeśli zgubimy dowód osobisty, będąc za granicą, musimy zawiadomić dowolną konsularną placówkę w naszym kraju.

Całe szczęście olsztynianie nie zwlekają ze zgłaszaniem zagubionych dokumentów. — Zgłaszają szybko. To dobrze. Trzeba być świadomym, że zgubiony dowód nie jest bezpieczny — zaznacza Janina Wanagiel.

Ministerstwo Cyfryzacji zapowiada, że w marcu zostaną wprowadzone e- dowody. Nowe dokumenty będą również plastikową kartą, ale wyposażoną w chipa, na którym zostanie zapisane wiele danych.

Aleksandra Tchórzewska