Powstaniec w Warszawie i legionista w Indochinach [HISTORIA]
2017-08-01 21:00:00(ost. akt: 2017-08-10 09:23:29)
W życiu Zygmunta Jatczaka z Olsztynka są dwa bardzo ważne wydarzenia. Pierwsze, to bohaterski udział w powstaniu warszawskim, największym powstańczym zrywie w okupowanej Europie. Drugie — walki w szeregach Legii Cudzoziemskiej w Indochinach.
Zygmunt Jatczak ma wiele odznaczeń za udział w powstaniu warszawskim, za służbę w Indochinach. — Brakuje tylko Legii Honorowej, najwyższego francuskiego odznaczenia. To szczyt moich marzeń — powiedział mi pan Zygmunt po spotkaniu w miejskiej bibliotece w Olsztynku, gdzie prezentował swoją książkę "Niczego w życiu nie żałuję". To było trzy lata temu. Jego marzenie spełniło się 7 lipca. Attachē wojskowy Francji udekorował go uroczyście w olsztyneckim ratuszu Orderem Narodowym Legii Honorowej.
W domu pana Jatczaka jest wiele pamiątek, wśród nich obraz przedstawiający go jako powstańca, miniatura z brązu pomnika Małego Powstańca, fotografie z Indochin oraz liczne odznaczenia, w tym powstańcze i legionistów.
Urodził się 1 stycznia 1924 roku w Warszawie, na Woli. Ojciec był policjantem. Matka, po śmierci ojca w 1937 roku podczas pełnienia służby, sama zajmowała się czwórką dzieci. Jako chłopak z Woli musiał wyrabiać sobie autorytet wśród rówieśników pięściami. To go zahartowało. Po podstawówce poszedł do Gimnazjum Handlowego. Dalszą edukację przerwała wojna. — To był szok, gdy zobaczyłem nad Warszawą samoloty z czarnymi krzyżami, rozpłakałem się jak dziecko! — opowiada.
Urodził się 1 stycznia 1924 roku w Warszawie, na Woli. Ojciec był policjantem. Matka, po śmierci ojca w 1937 roku podczas pełnienia służby, sama zajmowała się czwórką dzieci. Jako chłopak z Woli musiał wyrabiać sobie autorytet wśród rówieśników pięściami. To go zahartowało. Po podstawówce poszedł do Gimnazjum Handlowego. Dalszą edukację przerwała wojna. — To był szok, gdy zobaczyłem nad Warszawą samoloty z czarnymi krzyżami, rozpłakałem się jak dziecko! — opowiada.
Musiał przerwać naukę i iść do pracy. W styczniu 1943 roku wpadł w łapankę na ulicy. Z Pawiaka wywieziono go do Majdanka. Obóz i terror, jaki tam panował, zapamięta do końca życia. Tyko dzięki znajomościom matki w policji, znajomym ojca, zawdzięcza zwolnienie. — Odczytano mój numer obozowy — wspomina. — Myślałem, że idę na śmierć. A tu niespodzianka, jestem wolny!
Na jakiś czas wyjechali z matką i rodzeństwem na wieś, gdzie łatwiej było się utrzymać. Stamtąd robił wypady do Warszawy po towar, który później można było wymienić na żywność.
Na jakiś czas wyjechali z matką i rodzeństwem na wieś, gdzie łatwiej było się utrzymać. Stamtąd robił wypady do Warszawy po towar, który później można było wymienić na żywność.
W marcu 1943 roku poznał tam kogoś z konspiracji. Zapisał się do AK bez wahania. Przyjął pseudonim "Ryszard". Przydzielono go do grupy dywersyjnej KG AK "Anatol", która potem została przekształcona w batalion "Miotła", zajmujący się likwidacją zdrajców i kolaborantów.
Tak doczekał wybuchu powstania. 1 sierpnia 1944 roku batalion zaatakował Niemców stacjonujących w bloku Monopolu Tytoniowego. Wziętych do niewoli wrogów przetrzymywali w Pałacu Krasińskich. Potem w walkach o magazyny wojskowe jego batalion poniósł dotkliwe straty. — Z trzystu chłopców przeżyło 50. Miałem szczęście, zostałem tylko lekko ranny i mogłem walczyć dalej — opowiada.
Tak doczekał wybuchu powstania. 1 sierpnia 1944 roku batalion zaatakował Niemców stacjonujących w bloku Monopolu Tytoniowego. Wziętych do niewoli wrogów przetrzymywali w Pałacu Krasińskich. Potem w walkach o magazyny wojskowe jego batalion poniósł dotkliwe straty. — Z trzystu chłopców przeżyło 50. Miałem szczęście, zostałem tylko lekko ranny i mogłem walczyć dalej — opowiada.
Jego oddział walczył jeszcze w rejonie Placu Trzech Krzyży, Książęcej, Czerniakowskiej i na innych ulicach. Tam zastała ich kapitulacja, zostali wzięci do niewoli.
Osadzono go z kolegami najpierw w obozie jenieckim w Ożarowie, potem trafił do Sandbostel na terenie Rzeszy. W kwietniu 1945 roku znaleźli się pod Bremą, gdzie zobaczyli angielskie czołgi. Wolność! — Byłem młody, miałem przed sobą jeszcze kawał życia — opowiada. — Co robić?
Polska na razie odpadała, dobrze wiedział, co tam się działo. Postanowił spróbować szczęścia w Legii Cudzoziemskiej. — To mnie zafascynowało. Słyszałem też, że dobrze płacą. Pomyślałem sobie: powalczę, zarobię, a potem się ustawię — dodaje.
Szkolono ich przez pół roku w Sidi Bel Abbes w Algerii. Cały oddział trafił wkrótce do Indochin, które były wtedy francuską kolonią. Walczyli przeciwko komunistycznym oddziałom Viet Minhu. Bili się na terenie późniejszego Wietnamu, tak jak pokazał to potem Coppola w słynnym filmie "Czas Apokalipsy".
W czerwcu 1952 roku wrócił do Europy. Na jakiś czas zamieszkał w Paryżu, pracował w fabryce furgonetek Citroena. Zarobione w Legii pieniądze szybko się bowiem rozeszły, nie stronił od rozrywek.
W 1959 roku dowiedział się, że matka i siostry, od których nie miał wcześniej żadnego znaku życia, przeżyli wojnę i zdecydował się na powrót do Polski. Zaszył się na Mazurach, w Olsztynku. Tu założył rodzinę, znalazł pracę. I tu doczekał prawdziwej wolności.
W czerwcu 1952 roku wrócił do Europy. Na jakiś czas zamieszkał w Paryżu, pracował w fabryce furgonetek Citroena. Zarobione w Legii pieniądze szybko się bowiem rozeszły, nie stronił od rozrywek.
W 1959 roku dowiedział się, że matka i siostry, od których nie miał wcześniej żadnego znaku życia, przeżyli wojnę i zdecydował się na powrót do Polski. Zaszył się na Mazurach, w Olsztynku. Tu założył rodzinę, znalazł pracę. I tu doczekał prawdziwej wolności.
— Po latach nabrałem już dystansu co do oceny powstania — wyznaje dzisiaj Zygmunt Jatczak. — O ile wcześniej byłem jako jego uczestnik, młody, pełen patriotycznego zapału, entuzjastą, to teraz myślę sobie, że byliśmy z góry skazani na porażkę i ktoś, tam z dowództwa zdawał sobie z tego sprawę. Co mogłem zrobić, mając do mojego automatu zaledwie pięćdziesiąt sztuk nabojów? Mimo wszystko tego nie żałuję. Może tylko żałuję kolegów, co zginęli.
Zygmunt Jatczak obecnie jest najstarszym legionistą w Polsce. Legię Honorową posiada niewielu z nich.
Władysław Katarzyński
W artykule wykorzystałem fragmenty książki "Niczego nie żałuję"
W artykule wykorzystałem fragmenty książki "Niczego nie żałuję"
Komentarze (11) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Zaloguj się lub wejdź przez
-
-
-
-
-
Pokaż wszystkie komentarze (11)observer #2299480 | 88.156.*.* 1 sie 2017 21:37
Szacun, p. Zygmuncie, szacun...
Ocena komentarza: warty uwagi (4) odpowiedz na ten komentarz
bohaterski udział w powstaniu warszawskim? #2299492 | 88.156.*.* 1 sie 2017 21:50
Pobawił się w powstanie z góry skazane na porażkę, a Niemcy za to wymordowali 150 tys. cywili i to ma być bohaterstwo?
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-4) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (2)
Gość #2299546 | 109.159.*.* 1 sie 2017 23:19
No proszę kto by pomyślał,dużo zdrowia życzę
Ocena komentarza: warty uwagi (5) odpowiedz na ten komentarz
moq #2299565 | 83.9.*.* 1 sie 2017 23:45
W Legii jego towarzyszami stali się niedawni wrogowie
Ocena komentarza: warty uwagi (6) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
marco #2299584 | 188.146.*.* 2 sie 2017 02:52
Stare ludzie to majaczą i wymyślają niestworzone historie a tak naprawde nie pamiętają czydostali kulką między łopatki czy łopatką między kulki.
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-4) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)